Εργατική νομοθεσία

Σχετικά με την κατάργηση της υποχρεώσης του εντύπου Ε4

Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικ. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής-φοροτεχνικός

Σήμερα αναρτήθηκε στον κόμβο μας το έγγραφο 44493/933/24.1.2014, του υπ. Εργασίας στο οποίο -εκτός των άλλων- αναφέρεται και η κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής του εντύπου Ε4 όσον αφορά στοιχεία που σχετίζονται με αλλαγές ή τροποποιήσεις του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, όταν ενημερώνεται το νέο βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών των εργαζομένων.

Όσοι ασχολούμαστε με την μελέτη, την κωδικοποίηση και την ερμηνεία των νομοθετικών διατάξεων, πρέπει να ακολουθούμε κάποιες βασικές αρχές τις οποίες μάλιστα υιοθετούν και τα δικαστήρια όλων των βαθμίδων της χώρας μας. Ποια είναι η βασική αρχή; Ο νόμος είναι υπεράνω κάθε εγκυκλίου ή απόφασης Υπουργού.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα απ΄την αρχή:

Ι. Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 14 του ν.4225/2013, τροποποιήθηκε το άρθρο 80 του νόμου 4144/2013. Το άρθρο αυτό που τροποποιήθηκε αφορά στο νέο βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών των εργαζομένων. Ας δούμε πως έχει τροποποιηθεί η διάταξη:

2. Η παρ. 1 του άρθρου 80 του ν. 4144/2013 (Α' 88) αντικαθίσταται ως ακολούθως:
«1.Α. Κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας εργαζομένων, καθώς και η νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση καταχωρείται υποχρεωτικά πριν την έναρξη πραγματοποίησής της στο Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών που τηρείται από τον εργοδότη, χωρίς να απαιτείται θεώρησή του από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΣΕΠΕ.
Β. Το Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες εν γένει και μπορεί να τηρείται με τη μορφή ημερολογίου ή μηχανογραφημένων σελίδων, που φέρουν τα στοιχεία της επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή του εν γένει εργοδότη και την ένδειξη «Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών».
Γ. Το Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών πρέπει να τηρείται στο χώρο εργασίας, να διατηρείται από τον εργοδότη επί μια πενταετία από τη συμπλήρωσή του και να τίθεται στη διάθεση των ελεγκτικών οργάνων, προς έλεγχο, οσάκις ζητείται.
Δ. Στο Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών αναγράφονται σε ξεχωριστές στήλες:
α) το ονοματεπώνυμο και η ειδικότητα του μισθωτού,
β) η ώρα έναρξης και λήξης του ωραρίου εργασίας,
γ) η τροποποίηση που επέρχεται στο ωράριο εργασίας,
δ) η ημερομηνία πραγματοποίησης της τροποποίησης ή της υπέρβασης του νομίμου ωραρίου,
ε) η ώρα έναρξης και λήξης της υπέρβασης του νομίμου ωραρίου,
στ) η αιτία για την οποία πραγματοποιείται η υπερωριακή απασχόληση,
ζ) η ημερομηνία χορήγησης αναπληρωματικής ανάπαυσης (ΡΕΠΟ), όπου απαιτείται,
η) η υπογραφή του εργαζομένου.
Ε. Αν διαπιστωθεί, από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, ότι έχει επέλθει τροποποίηση ωραρίου εργασίας εργαζομένου ή ότι εργαζόμενος απασχολείται υπερωριακώς χωρίς η τροποποίηση αυτή ή η υπερωριακή απασχόληση να έχουν καταχωρηθεί κατά τα ανωτέρω στο Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών επιβάλλονται με πράξη του αρμόδιου οργάνου, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με τα άρθρα 24 και 28 του ν. 3996/2011, όπως ισχύουν.
Κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, καθώς και η υπερωριακή απασχόληση εργαζομένου είναι νόμιμες μόνον εφόσον καταγραφούν στο Ειδικό Βιβλίο τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών.
ΣΤ. Ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στο ΣΕΠΕ ηλεκτρονικά, στο πληροφοριακό σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, «ΕΡΓΑΝΗ» , εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε μήνα, το σύνολο των νομίμων, σύμφωνα με τα παραπάνω, υπερωριών, που πραγματοποιήθηκαν, ανά εργαζόμενο, κατά τον προηγούμενο μήνα. Σε περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσης αυτής επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 3996/2011, όπως ισχύει.
Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας δύναται να ρυθμίζεται κάθε όρος και αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσης.
Από την έναρξη ισχύος της παρούσης κάθε άλλη αντίθετη διάταξη παύει να ισχύει.»

ΙΙ.  Από την αιτιολογική έκθεση της παραγράφου 2 του άρθρου 14 του νόμου 4225/2014, βλέπουμε τα ακόλουθα:

«2. Με την παρούσα ρύθμιση εισάγεται η τήρηση Ειδικού Βιβλίου τροποποίησης ωραρίου εργασίας και υπερωριών, στο οποίο θα καταχωρείται από τον εργοδότη κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των απασχολουμένων, καθώς και η πραγματοποίηση υπερωριακής εργασίας τους. Σύμφωνα με το υπάρχον, μέχρι τώρα, νομοθετικό καθεστώς, κάθε αλλαγή στο ωράριο ή στην οργάνωση του χρόνου εργασίας συνεπαγόταν υποχρέωση του εργοδότη να καταθέτει συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνον ως προς τις μεταβολές που λάμβαναν χώρα. Οι μεταβολές αυτές μπορούσαν να περιλαμβάνουν, ενδεικτικώς έκτακτη αλλαγή της ημέρας χορήγησης της αναπληρωματικής ανάπαυσης του εργαζομένου, εντός της εβδομάδας, ή τροποποίηση του ημερήσιου ωραρίου του εργαζομένου λόγω ασθενείας συναδέλφου του στην επιχείρηση. Η κοινοποίηση των μεταβολών αυτών έπρεπε να γίνει εντός 48 ωρών το αργότερο από την ημέρα πpαγματoπoίησης της αλλαγής. Η συγκεκριμένη διαδικασία αναιρούσε την δυνατότητα ουσιαστικού ελέγχου και δεν επέτρεπε την επιβολή κυρώσεων εκ μέρους των Επιθεωρητών Εργασίας, με συνέπεια να ευνοείται η εξάπλωση φαινομένων αδήλωτης εργασίας, τα οποία δύσκολα εντοπίζονταν.
Με την εν λόγω ρύθμιση επιτυγχάνεται αφενός μεν η μείωση των διοικητικών βαρών των επιχειρήσεων, καθώς απλοποιείται ο τρόπος γνωστοποίησης των τροποποιήσεων του -ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, αφετέρου δε ενισχύονται και θωρακίζονται οι ελεγκτικοί μηχανισμοί στο έργο τους για την καταπολέμηση της παράνομης και αδήλωτης εργασίας. Επιπλέον στο εν λόγω βιβλίο ενσωματώνεται η ήδη ισχύουσα υποχρέωση που έχει ο εργοδότης για την καταχώρηση των νομίμων υπερωριών στο ειδικό βιβλίο υπερωριών».

ΙΙΙ. Το έγγραφο που αναρτήθηκε σήμερα από τον κόμβο μας έχει την υπογραφή της Διευθύντριας του αρμοδίου τμήματος της κεντρικής υπηρεσίας του υπουργείου Εργασίας και σαφώς όσα αναφέρονται σ' αυτό είναι πιο ισχυρά από οποιαδήποτε τηλεφωνική επικοινωνία. Να τονίσουμε εδώ ότι, η εκ παραδρομής αναφορά του εγγράφου στον ν.4144/2013, αντί του ορθού 4225/2014, δεν αλλοιώνει την ουσία του θέματος που είναι η κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής του εντύπου Ε4 στις περιπτώσεις που αναφέρονται ανωτέρω.
Μάλιστα, να σημειώσουμε εδώ ότι, οι επιφυλάξεις που αναφέρονται στο ανωτέρω έγγραφο του υπ. Εργασίας δεν αφορούν αποκλειστικά την ανωτέρω περίπτωση, διότι τα ερωτήματα που είχε κληθεί να απαντήσει η αρμόδια υπηρεσία μέσω του ερωτήματος αυτού είναι ποικίλα.  

ΙV. Ακόμα κι αν δεν είχε εκδοθεί το ανωτέρω έγγραφο 44493/933/24.1.2014 του υπ. Εργασίας, ο νόμος -όπως αναφέραμε στον πρόλογό μας- είναι πιο ισχυρός και οι διατάξεις του εφαρμόζονται από την ημερομηνία ισχύος που αυτός καθορίζει και σε καμία περίπτωση (εκτός αν υπάρχει ρητή εξουσιοδοτική διάταξη που να προβλέπει κάτι σχετικό) από την ημερομηνία της οποιασδήποτε ερμηνευτικής εγκυκλίου που κάποιοι περιμένουν για να εφαρμόσουν τον νόμο.

Τονίζουμε ότι, η μόνη εξουσιοδοτική διάταξη που δίνει ο νόμος στον υπ. Εργασίας σχετικά με το θέμα αυτό είναι η εξής "Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας δύναται να ρυθμίζεται κάθε όρος και αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσης".

Όπως αντιλαμβάνεστε, ακόμα και όσοι είχαν επικοινωνία με το υπ. Εργασίας και διαβεβαιώθηκαν ότι, με την έκδοση της ερμηνευτικής εγκυκλίου θα υπάρξει και η επίσημη κατάργηση, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι, η ερμηνευτική εγκύκλιος δεν μπορεί να ορίσει διαφορετική ημερομηνία κατάργησης από αυτή που προβλέπεται στον ίδιο τον νόμο. 

Συνεπώς, δεν πρέπει να περιμένουμε την εγκύκλιο του υπ. Εργασίας σχετικά με το αν υφίσταται  ή όχι η κατάργηση της υποχρέωσης.

V. Ο λόγος που αναρτήθηκε από τον κόμβο μας το συγκεκριμένο έγγραφο ήταν καθαρά ενημερωτικός και αν μη τι άλλο δεν θα στηρίζαμε την ενημέρωση των χιλιάδων επισκεπτών μας βασιζόμενοι μόνο σε τηλεφωνικές επικοινωνίες.
Διότι, όπως είναι γνωστό verba volabt, scripta manent.