Ασφαλιστική νομοθεσία

Aρθρο του κ. Μιλτιάδη Λεοντάρη

Οι αλλαγές στην εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία με τον Ν. 3996/2011

Με τις διατάξεις του πρόσφατου Ν. 2996/2011 «Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, ρυθμίσεις θεμάτων Κοινωνικής Ασφάλισης και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 170/Α'/5.8.2011) επήλθαν πολλές αλλαγές στην ισχύουσα εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία – οι κυριότερες απ’ αυτές αναφέρονται παρακάτω.

Α) ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

1. Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.).- Οι διατάξεις των τριών πρώτων κεφαλαίων (άρθρα 1-22) του Ν. 3996/2011 αναφέρονται στην (πολλοστή) αναδιοργάνωση και λειτουργία του Σ.ΕΠ.Ε.

2. Κυρώσεις.- Τα άρθρα 23, 24, 27 και 28 του ίδιου νόμου αναφέρονται στις κυρώσεις που επιβάλλονται στον εργοδότη για τις διάφορες παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας και είναι: α) Πρόστιμο για κάθε μία παράβαση που κυμαίνεται από 500 ευρώ (κατώτατο) μέχρι 50.000 ευρώ. β) Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης και αποκλεισμός του εργοδότη από δημόσιους οργανισμούς (από 3 μήνες μέχρι 3 έτη). Επί πλέον, κάθε εργοδότης που παραβαίνει τις διατάξεις τις σχετικές με τους όρους και τις συνθήκες εργασίας και συγκεκριμένα τα χρονικά όρια εργασίας, την καταβολή δεδουλευμένων ή της νόμιμης αποζημίωσης για απόλυση και με την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων απειλείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 6 μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 900 ευρώ (ποινικές κυρώσεις).

3. Κάρτα εργασίας.- Από 1^ης Σεπτεμβρίου 2011 καθιερώνεται ο θεσμός της κάρτας εργασίας (άρθρο 26 Ν. 3996/2011).
 «Αρθρο 26 Ν. 3996/2011.- 1) Με ευθύνη των επιχειρήσεων ενημερώνεται καθημερινά και σε πραγματικό χρόνο το ΙΚΑ- ΕΤΑΜ για το χρόνο εργασίας, την ώρα προσέλευσης και αποχώρησης των εργαζομένων της επιχείρησης οι οποίοι υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Η διαδικασία αυτή γίνεται με τη χρήση κάρτας εργασίας σε ηλεκτρονικό ρολόι παρουσίας προσωπικού (ωρομέτρηση) και τα στοιχεία διαβιβάζονται με ηλεκτρονικό ή άλλο τρόπο στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ. Τα στοιχεία αυτά διασταυρώνονται με τα αναγραφόμενα στην υποβαλλόμενη από την επιχείρηση Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (Α.Π.Δ.). 2) Στις επιχειρήσεις, οι οποίες υποχρεούνται να εγκαταστήσουν το σύστημα της κάρτας εργασίας και καταβάλλουν εμπροθέσμως τις ασφαλιστικές εισφορές, καθώς και στους εργαζομένους των επιχειρήσεων αυτών, παρέχεται έκπτωση έως δέκα τοις εκατό (10%) επί των αντίστοιχων ασφαλιστικών εισφορών».

4. Έλεγχος για την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας.- Οι Επιθεωρητές Εργασίας ελέγχουν στις επιχειρήσεις (άρθρο 25):

α) Την μη τήρηση του Ειδικού Βιβλίου Καταχώρησης Νεοπροσλαμβανομένου Προσωπικού.

β) Την μη καταχώρηση απασχολούμενου προσωπικού στο άνω βιβλίο.

γ) Την μη επίδειξη του άνω βιβλίου και την τυχόν απώλεια αυτού. Σε όλες τις περιπτώσεις αυτές συντάσσουν διαπιστωτική πράξη, που την αποστέλλουν στο Ι.Κ.Α. και στο Σ.Δ.Ο.Ε. για τα περαιτέρω.

5. Υποβολή συμπληρωματικών πινάκων προσωπικού.- Η παράγραφος 5 του άρθρου 16 του Ν. 2874/2000, όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 68 του Ν. 3518/2006 και στη συνέχεια με το άρθρο 10 του Ν. 3846/2010, αντικαθίσταται εκ νέου με το άρθρο 30 § 4 του Ν. 3996/2011, ως εξής:

«5. Αν η επιχείρηση ή εκμετάλλευση αλλάξει νόμιμο εκπρόσωπο ή αν υπάρξει μεταβολή των αποδοχών, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, κατά περίπτωση, ενός δεκαπέντε (15) ημερών από τις πιο πάνω μεταβολές. Σε περίπτωση πρόσληψης νέου εργαζόμενου και σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει, γραπτά ή ηλεκτρονικά, συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, το αργότερο ως και την ίδια ημέρα πρόσληψης ή της αλλαγής του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους».
 6. Προστασία από απόλυση λόγω μητρότητας.- Με το άρθρο 36 επεκτείνεται η προστασία της εργαζόμενης (απαγόρευση της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας από τον εργοδότη) τόσο κατά το χρόνο της εγκυμοσύνης, όσο και για χρονικό διάστημα 18 (αντί 12) μηνών μετά τον τοκετό.

Α) ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

1. Ε.Κ.Α.Σ..- Με το άρθρο 34 του ανωτέρω νόμου επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις (όριο ηλικίας 60ό έτος – ύψος ετήσιου καθαρού εισοδήματος) για τη χορήγηση του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (Ε.Κ.Α.Σ.) από 1^ης Ιανουαρίου 2011.

2. Ασφάλιση ασθένειας για ανέργους.- Με το άρθρο 35 καλύπτονται για ασθένεια ορισμένες κατηγορίες ανέργων, χωρίς τις προϋποθέσεις που θέτει η νομοθεσία του Ι.Κ.Α. γενικώς (50 ημέρες ασφάλισης το προηγούμενο ημερολογιακό έτος).

3. Συνταξιοδότηση γονέων, συζύγων και αδελφών αναπήρων.- Με το άρθρο 37 τροποποιούνται οι σχετικές διατάξεις του άρθρου 5 του Ν. 3232/2004.  

4. Επιτάχυνση διαδικασίας απονομής συντάξεων.- Με το άρθρο 38 ορίζεται υποχρέωση όλων των ασφαλιστικών φορέων, εφόσον έχει εκδοθεί βεβαίωση χρόνου ασφάλισης, να εκδίδουν την οριστική απόφαση συνταξιοδότησης, το αργότερο σε 3 μήνες από την υποβολή της σχετικής αίτησης και επί διαδοχικής ασφάλισης εντός 6 μηνών.

5. Πλασματικός χρόνος παιδιών.- Με το άρθρο 39 τροποποιούνται και διευκρινίζονται οι διατάξεις οι σχετικές με την αναγνώριση πλασματικού χρόνου ασφάλισης για τα παιδιά (ένα έτος για το πρώτο παιδί και δύο έτη για κάθε επόμενο παιδί και μέχρι το τρίτο).

6. Αναγνώριση χρόνων ασφάλισης.- Με το άρθρο 40 του Ν. 3996/2011 αντικαθίσταται ολόκληρο το άρθρο 40 του Ν. 2084/92, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 10 § 18 του Ν. 3863/2010, ως εξής:

«1. Ως χρόνος ασφάλισης στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης λογίζεται, πλην του χρόνου πραγματικής ή προαιρετικής ασφάλισης: α) ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, β) ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών, γ) ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθένειας και μέχρι 300 ημέρες, καθώς και ο χρόνος επιδότησης λόγω τακτικής ανεργίας και μέχρι 300 ημέρες, δ) ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας άνευ αποδοχών και μέχρι δύο έτη, ε) ο χρόνος σπουδών για την απόκτηση ενός μόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής της ημεδαπής ή της αλλοδαπής ή διπλώματος επαγγελματικής κατάρτισης μεταδευτεροβάθμιου Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης ή διπλώματος Σχολής Ξεναγών, καθώς και ο χρόνος σπουδών για την απόκτηση πτυχίου, μετά τη συμπλήρωση του 17^ου έτους της ηλικίας, σε μέσες τεχνικές και επαγγελματικές σχολές ή σε μονάδες της δευτεροβάθμιας τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης από την έναρξη ισχύος του Ν. 576/1977 (Α΄ 102) και μετά ή στο Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο, ο οποίος είναι ίσος με τον κατά το χρόνο αποφοίτησης επίσημο χρόνο σπουδών της οικείας σχολής, στ) ο χρόνος για τον οποίο δεν έχει χωρήσει ασφάλιση σε φορείς κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, μετά την υπαγωγή, για πρώτη φορά, στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ή επικουρικής ασφάλισης ή το Δημόσιο και ο οποίος δεν μπορεί να είναι λιγότερος από έναν πλήρη ημερολογιακό μήνα σε κάθε περίπτωση κενού ασφάλισης μεταξύ περιόδων ασφάλισης, ζ) ο προβλεπόμενος από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. χρόνος απουσίας από την εργασία λόγω κύησης και λοχείας, η) ο χρόνος απεργίας, θ) ο πλασματικός χρόνος της παρ. 1 του άρθρου 141 του Ν. 3655/2008 (Α΄ 58), που αναγνωρίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, όπως ισχύουν, ι) ο χρόνος μαθητείας, όπως ορίζεται από τις ισχύουσες διατάξεις και μέχρι δύο έτη, ια) ο χρόνος προσωρινής κράτησης ή φυλάκισης που εκτιμήθηκε μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν. 2510/1997(Α΄136) για το στρατιωτικό αδίκημα της ανυπακοής ή της ανυποταξίας του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα, στο οποίο υπέπεσαν στρατεύσιμοι που αρνήθηκαν την εκπλήρωση της στρατιωτικής υπηρεσίας επικαλούμενοι τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές τους πεποιθήσεις, ιβ) ο χρόνος που μεσολαβεί από την απόκτηση του πτυχίου μέχρι και την απόκτηση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος στους ασφαλισμένους στον Τομέα Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων, την Ειδική Προσαύξηση και τον Τομέα Επικουρικής Ασφάλισης Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (ΕΤΑΑ)».

Το άρθρο συνεχίζει με διευκρινιστικές διατάξεις για την αναγνώριση και εξαγορά του χρόνου στρατιωτικής υπηρεσίας, του χρόνου φοίτησης σε ανώτερες και ανώτατες σχολές και των λοιπών περιπτώσεων που αναφέρονται παραπάνω.

Επίσης, το άρθρο 41 του Ν. 3996/2011 ασχολείται με την αναγνώριση και εξαγορά χρόνων ειδικών κατηγοριών ασφαλισμένων, όπως Ο.Α.Ε.Ε. (Τ.Ε.Β.Ε. – Τ.Α.Ε. – Τ.Σ.Α.) και Ε.Τ.Α.Π. – Μ.Μ.Ε.

Να σημειωθεί, πάντως, ότι συζητείται η εκ νέου τροποποίηση των διατάξεων, που αφορούν τους ανωτέρω χρόνους ασφάλισης, με κατάργηση πολλών εξ αυτών.

7. Απασχόληση συνταξιούχων.- Με το άρθρο 42 του Ν. 3996/2011 διευκρινίζονται διάφορες διατάξεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/1999, όπως αυτό ισχύει μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 16 του Ν. 3863/2010, το οποίο αφορά τους συνταξιούχους, που συνεχίζουν να εργάζονται.