Η φορολογική κατοικία στους ”παγκόσμιους πολίτες”
Αιτία του σημερινού μας άρθρου είναι η περίπτωση πολιτών για τους οποίους δεν μπορεί ευκρινώς να προσδιοριστεί η φορολογική τους κατοικία,
επειδή τόπος εργασίας τους είναι «ο πλανήτης γη» και συνήθως αναφερόμαστε σε στελέχη πολυεθνικών επιχειρήσεων που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους σε υποκαταστήματα των εταιρειών τους σε όλον τον κόσμο για λίγους μήνες κάθε έτος. Στο σημερινό άρθρο θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τη χώρα όπου οριοθετείται ως φορολογική του κατοικία και είναι υπόχρεος για την δήλωση και φορολόγηση των παγκόσμιων εισοδημάτων του.
Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Ν. 4172/2013 Κ.Φ.Ε., ορίζεται ότι:
«2. Ο φορολογούμενος που δεν έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος.»
Σύμφωνα με το άρθρο 8 του προαναφερθέντος νόμου, ορίζεται ότι:
«1. Ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:…
2. Ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα συνεχώς για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις εκατό ογδόντα τρεις (183) ημέρες…»
Σύμφωνα με την ΠΟΛ. 1260/19.12.2014 εγκύκλιο διαταγή, σχετικά με την φορολογική κατοικία, ορίζεται μεταξύ των άλλων ότι:
«2. Οι ελεγχόμενοι φορολογούμενοι, οι οποίοι έχουν ήδη υποβάλει μέρος των δικαιολογητικών ή δεν τα έχουν υποβάλει καθόλου, υποχρεούνται σε κάθε περίπτωση, να προσκομίσουν τα ακόλουθα δικαιολογητικά, από τα οποία θα προκύπτει ότι όντως είχαν μεταφέρει το κέντρο του οικογενειακού τους βίου (οικογενειακή εστία) ή το κέντρο του επαγγελματικού τους βίου, της ύπαρξής τους και των βιοτικών τους σχέσεων (κέντρο ζωτικών συμφερόντων), στην αλλοδαπή:
(α) Στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι φορολογούμενοι και τα μέλη της οικογένειάς τους (σύζυγος/τέκνα), εάν αυτά υφίστανται, διαμένουν σε μόνιμη και σταθερή βάση στην αλλοδαπή (π.χ. βεβαίωση από δημοτική/δημόσια/άλλη αναγνωρισμένη αρχή, αποδεικτικά εκπαίδευσης/φοίτησης τέκνων ή μισθωτήριο συμφωνητικό κατοικίας ή αποδεικτικό ιδιόκτητης κατοικίας στην αλλοδαπή, εφόσον αυτή υφίσταται).
(β.1.) Πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας που εκδίδεται από την αλλοδαπή φορολογική αρχή, από το οποίο θα προκύπτει ότι είναι φορολογικοί κάτοικοι αυτού του άλλου κράτους. Εάν οι φορολογούμενοι έχουν εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (ΣΑΔΦΕ) και εφόσον αποκτούσαν εισόδημα στη χώρα μας, μπορούν να προσκομίσουν, αντί του πιστοποιητικού, την προβλεπόμενη Αίτηση για την Εφαρμογή της Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος όπου είναι ενσωματωμένο το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα) και για την οποία δεν απαιτείται η επισημείωση της Χάγης. Επίσης, δεν απαιτείται η επισημείωση της Χάγης για τα πιστοποιητικά φορολογικής κατοικίας που εκδίδουν οι φορολογικές αρχές των ΗΠΑ και της Τουρκίας, στο πλαίσιο της ΣΑΔΦΕ που έχει συναφθεί με τη χώρα μας.
(β.2.) Σε περίπτωση που οι φορολογούμενοι έχουν εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο δεν υφίσταται Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος, οφείλουν να προσκομίσουν πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας, εφόσον προβλέπεται η έκδοσή του από την αλλοδαπή φορολογική αρχή, ή σε περίπτωση που δεν προβλέπεται η έκδοσή του, αντίγραφο της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματός τους, που υπέβαλαν στο άλλο κράτος ή ελλείψει εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος
(γ) Στοιχεία σχετικά με τον επαγγελματικό βίο [π.χ. σύμβαση εξηρτημένης εργασίας με αλλοδαπό εργοδότη ή βεβαίωση εργασίας από τον εν λόγω εργοδότη. Σε περίπτωση μη εξηρτημένης απασχόλησης, αποδεικτικό της επαγγελματικής δραστηριότητας στην αλλοδαπή (π.χ. έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας, συμμετοχή σε αλλοδαπές εταιρείες)].»
Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 4 του μοντέλου του Ο.Ο.Σ.Α., σχετικά με τις Σ.Α.Δ.Φ., ορίζεται πυραμιδική αξιολόγηση της πραγματικής φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου. Σύμφωνα με αυτή, ισχυρότερη προϋπόθεση της χώρας που ορίζεται ως φορολογική κατοικία από τον ενδιαφερόμενο, είναι η ύπαρξη σε αυτή του κέντρου του οικογενειακού του βίου (οικογενειακή εστία) ή του κέντρου του επαγγελματικού του βίου, της ύπαρξής του και των βιοτικών του σχέσεων (κέντρο ζωτικών συμφερόντων).
Τέλος, στην περίπτωση που με βάση των ανωτέρω δεν μπορεί να διαπιστωθεί η φορολογική κατοικία, ισχύει η αρχή της υπηκοότητας. Δηλαδή φορολογική κατοικία και χώρα της οποίας κάποιος είναι υπήκοος, ταυτίζονται.
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 2 του Ν.2238/1994, όπως ίσχυαν πριν από την κατάργησή τους με τις διατάξεις του άρθρου 72 του Ν.4172/2013 και εφαρμόζονταν για φορολογικά έτη που άρχισαν πριν από την 01.01.2014, οριζόταν ότι «σε φόρο για το παγκόσμιο εισόδημά του υπόκειται κάθε φυσικό πρόσωπο, το οποίο έχει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του στην Ελλάδα. Σε φόρο για το εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα υπόκειται κάθε φυσικό πρόσωπο, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας του ή της συνήθους διαμονής του. Αν ο υπόχρεος σε δήλωση μεταφέρει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του σε κράτος που εμπίπτει στον κατάλογο των κρατών που περιέχεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 51 Α, θεωρείται ότι έχει την κατοικία του στην Ελλάδα και υπόκειται σε φόρο για το παγκόσμιο εισόδημά του σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του Ν. 2238/1994»
Από τα παραπάνω εκτεθέντα, καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα:
· Αν υπήρξε μεταφορά κατοικίας σε μη συνεργάσιμο φορολογικά κράτος, το φυσικό πρόσωπο ήταν υπόχρεο σε φορολόγηση των παγκοσμίων εισοδημάτων του στην Ελλάδα, έως και την 31/12/2013. Από 1/1/2014 και σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4172/2013 περί Κ.Φ.Ε., δεν υφίστανται πλέον παρόμοιες διατάξεις
· Αν υφίσταται κέντρο οικογενειακού βίου στην Ελλάδα, ο ενδιαφερόμενος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος
· Αν δεν μπορεί να προσδιοριστεί κέντρο επαγγελματικού βίου λόγω συνεχούς αλλαγής χωρών εργασίας, ο ενδιαφερόμενος είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος λόγω υπηκοότητας
· Σύμφωνα με το με αριθμό πρωτ. Δ6Δ 1095210 ΕΞ 2014/ 25 Ιουνίου 2014 έγγραφο της Γενικής Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, με θέμα «Παρέχονται διευκρινίσεις σε θέματα που αφορούν στο κύρος των αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων, που προσκομίζονται από τους ενδιαφερόμενους στις Δ.Ο.Υ.», μεταξύ των άλλων ορίζεται ότι:
«α) Με την αριθ. 233/2000 γνωμοδότηση της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (Ν.Σ.Κ.), η οποία έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, διευκρινίζεται ότι «…Έγγραφα τα οποία προέρχονται από την αλλοδαπή, και μάλιστα δημόσια, συντεταγμένα σε οποιαδήποτε γλώσσα, δεν μπορούν να γίνουν δεκτά στο εσωτερικό της χώρας μας παρά μόνο αν η γνησιότητα τους βεβαιώνεται κατά τα διεθνή νόμιμα».
Στην ίδια γνωμοδότηση επισημαίνεται, επίσης, ότι «…αλλοδαπά δημόσια έγγραφα των οποίων η γνησιότητα δεν βεβαιώνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την Σύμβαση της Χάγης, ή, εφόσον προέρχονται από χώρα που δεν έχει συμβληθεί στην Σύμβαση αυτή, των οποίων η γνησιότητα δεν βεβαιώνεται κατά τα διεθνή νόμιμα (προξενική διαδικασία), δεν μπορούν να γίνουν δεκτά παντάπασιν από τις ελληνικές διοικητικές αρχές».
Πηγή: E-FOROLOGIA
