Συλλογικές συμβάσεις εργασίας

Έκταση δέσμευσης των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας – Έννοια Μετενέργειας

Από την διάταξη του άρθρου 22 παρ. 2 του Συντάγματος 1975 και από το άρθρο 7 του Ν. 1876/1990, ο οποίος υλοποίησε τη συνταγματική επιταγή για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, προκύπτει ότι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων και οι ενώσεις των εργοδοτών, ασκούν κατά την σύναψη των συλλογικών συμβάσεων εργασίας (ΣΣΕ) νομοθετική (κανονιστική) εξουσία. Με άλλα λόγια, με τις παραπάνω διατάξεις οι οργανώσεις αυτές θεωρούνται φορείς δημόσιας εξουσίας κατά παραχώρηση του Συντάγματος και συνεπώς οι ΣΣΕ ως προς το κανονιστικό τους μέρος (δηλαδή τις ουσιαστικές διατάξεις τους), έχουν ισχύ ουσιαστικού νόμου.
 
Το ίδιο ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν. 1876/1990 και για τις εκδιδόμενες από τους Διαιτητές του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), Διαιτητικές Αποφάσεις, αφού κάθε μία από αυτές αποτελεί υποκατάστατο της ΣΣΕ που δεν υπογράφθηκε από τις ενδιαφερόμενες οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων.
 
Περαιτέρω κατά την παρ. 2 του άρθρου 8 του Ν. 1876/1990, οι κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές Σ.Σ.Ε., δεσμεύουν μόνο τους εργοδότες και τους εργαζόμενους που είναι μέλη των συμβαλλόμενων στη ΣΣΕ οργανώσεων ή των οργανώσεων που συμμετείχαν στη διαδικασία έκδοσης της ΔΑ., ενώ η ΕΓΣΣΕ δεσμεύει υποχρεωτικά όλους τους εργοδότες και εργαζόμενους ανεξάρτητα αν είναι ή όχι μέλη σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, ικανές να υπογράφουν Σ.Σ.Ε.
 
 
Έννοια ΜΕΤΕΝΕΡΓΕΙΑΣ  Σ.Σ.Ε. / Δ.Α.
 
Σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 9 του Ν. 1876/1990, οι κανονιστικοί όροι των ΣΣΕ/ΔΑ οι οποίες έληξαν ή καταγγέλθηκαν, εξακολουθούν να ισχύουν επί ένα εξάμηνο και εφαρμόζονται εκτός από τους ήδη εργαζόμενους κατά το χρόνο που έληξαν και στους εργαζόμενους που προσλαμβάνονται στο διάστημα αυτό του εξαμήνου.
 
Στη θεωρία του δικαίου η παράταση αυτή του χρόνου ισχύος των ΣΣΕ αποκαλείται «μετενέργεια», επειδή παρότι με την λήξη ή την καταγγελία της ΣΣΕ παύει η αναγκαστική ισχύς της, οι κανονιστικοί της όροι εξακολουθούν να ισχύουν πλέον ως όροι των ατομικών συμβάσεων εργασίας.
 
Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύτπει σαφώς αφενός ότι σκοπός του μέτρου αυτού της προσωρινής παράτασης της ισχύος των Σ.Σ.Ε. μετά τη λήξη ή την καταγγελία τους, είναι να μην παραμένουν οι μισθωτοί που υπάγονται σ΄ αυτές χωρίς την προστασία τους, μέχρις ότου προκύψει μία νέα συλλογική συμφωνία, αλλά όχι πέρα των 6μηνών και αφετέρου να δοθεί στα μέρη ο χρόνος ανεπηρέαστα να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις τους για υπογραφή της νέας Σ.Σ.Ε. χωρίς συνέπειες για τα μέχρι τότε ισχύοντα.
 
Να σημειωθεί δε ότι κατά την πρόσφατη νομολογία του ΑΠ η μετενέργεια των κανονιστικών όρων (δηλαδή των υποχρεωτικών όρων) των Σ.Σ.Ε./Δ.Α., έχει το νόημα ότι μετά τη λήξη της αναγκαστικής και άμεσης ενέργειας της Σ.Σ.Ε./Δ.Α., οι όροι της αναπτύσσουν επί των ατομικών συμβάσεων εργασίας, ισχύ ενδοτικής και όχι αναγκαστικής φύσης, με συνέπεια να είναι δυνατή και νόμιμη η μετά το στάδιο της μετενέργειας τροποποίηση των όρων της ΣΣΕ με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο, όπως π.χ. με την υπογραφή νέας ΣΣΕ και προς οποιανδήποτε κατεύθυνση, τόσο δηλαδή υπέρ όσο και σε βάρος των εργαζομένων (Α.Π. 105/2003 – ΔΕΕ τόμος 2003 σελ. 1111, Μον. Πρωτ. Θεσ/νίκης 26064/2003 – ΕΕργΔ 2004 σελ. 91 κ.λπ.) ή με ατομικές συμφωνίες στα όρια όμως της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.