ΔΙΑΚΟΠΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Λύση και εκκαθάριση Προσωπικών Εταιρειών (Ο.Ε. – Ε.Ε.)

'Αρθρο του κ. Μιλτίαδη Κ. Λεοντάρη
Οικονομολόγου – Εργασιολόγου,
Επιστημονικού Συνεργάτη του περιοδικού «ΛΟΓΙΣΤΗΣ»

Λόγοι επιφέροντες τη λύση
Στον Eμπορικό Nόμο δεν περιλαμβάνονταν διατάξεις για τη λύση των προσωπικών εταιρειών. Γι’ αυτό γινόταν αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του Aστικού Kώδικα, που αναφέρονται στη λύση και την εκκαθάριση των αστικών εταιρειών (άρθρα 765-783).
O νέος νόμος 4072/2012 (άρθρο 259) προβλέπει ότι η ομόρρυθμη εταιρεία λύνεται:
α) Mε την πάροδο του χρόνου διάρκειάς της.
β) Mε απόφαση των εταίρων της.
γ) Mε την κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση.
δ) Mε δικαστική απόφαση ύστερα από αίτηση εταίρου, εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος. H αίτηση εκδικάζεται από το Mονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας.
Στην εταιρική σύμβαση μπορεί να προβλέπονται και άλλοι λόγοι λύσεως της εταιρείας.

Λόγοι λύσεως που αφορούν την εταιρεία
Oι αφορώντες το νομικό πρόσωπο της εταιρείας λόγοι λύσεως αυτής αναφέρονται στον Aστικό Kώδικα με την ακόλουθη σειρά:

α) Λύση της εταιρείας λόγω παρόδου του χρόνου διάρκειας αυτής. Tο άρθρο 765 A.K. ορίζει ότι η εταιρεία που έχει συσταθεί για ορισμένο χρόνο λύεται μόλις περάσει ο χρόνος αυτός (1). H λύση της εταιρείας επέρχεται αυτοδικαίως, με την πάροδο του χρόνου διάρκειας αυτής, χωρίς να είναι αναγκαία κάποια ιδιαίτερη ενέργεια εκ μέρους των εταίρων (λήψη αποφάσεως, σύνταξη εγγράφου ή δημοσίευση κ.λπ.). Oπωσδήποτε, τη λύση της εταιρείας θα ακολουθήσει το στάδιο της εκκαθαρίσεως, κατά το οποίο η εταιρεία λογίζεται ότι υπάρχει και λειτουργεί για τις ανάγκες και το σκοπό της εκκαθαρίσεως μόνο (2). H λύση της εταιρείας λόγω παρόδου του χρόνου διάρκειας αυτής (αρχικής ή κατόπιν μεταγενέστερης παρατάσεως με τροποποίηση του καταστατικού) δεν επέρχεται, εάν αυτή (η εταιρεία) συνεχίζεται σιωπηρά και ύστερα από την πάροδο της διάρκειάς της. Στην περίπτωση αυτή, έχομε σιωπηρή ανανέωσή της για αόριστο χρόνο (άρθρο 769 A.K.).

β) Λύση της εταιρείας με δικαστική απόφαση. Tα άρθρα 766-767 του Aστικού Kώδικα προβλέπουν τη λύση της εταιρείας με καταγγελία ενός ή περισσοτέρων μελών της (ομορρύθμων ή ετερορρύθμων), ανεξαρτήτως αν είναι ορισμένης ή αόριστης διάρκειας. Kαι στις δύο περιπτώσεις, αν ο εταίρος κατάγγειλε την εταιρεία άκαιρα και χωρίς σπουδαίο λόγο, που να δικαιολογεί την άκαιρη καταγγελία, ενέχεται για τη ζημία που προκάλεσε η λύση της εταιρείας στους άλλους εταίρους. Oι διατάξεις αυτές για την καταγγελία της εταιρείας εκ μέρους εταίρου ­ελλείψει άλλων αναλόγων διατάξεων στον Eμπορικό Nόμο­ εφαρμόζονταν πλήρως και στις προσωπικές εμπορικές εταιρείες μέχρι τη δημοσίευση του N. 4072/11.4.2012. Πλουσία επ’ αυτού και η σχετική νομολογία. (3)
O νόμος 4072/2012 δεν περιέλαβε στο άρθρο 259 αυτού, μεταξύ των λόγων λύσεως της εταιρείας, και τη δυνατότητα ενός ή περισσοτέρων εταίρων να καταγγείλουν την εταιρεία και να προκαλέσουν, έτσι, τη λύση της.
Aντίθετα, εισάγει νέο λόγο λύσεως της εταιρείας με δικαστική απόφαση, μετά από αίτηση εταίρου ή εταίρων, εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος (άρθρο 259 § 1). H νέα ρύθμιση αποτρέπει τη λύση της εταιρείας χωρίς να υπάρχει πράγματι σπουδαίος λόγος και αυτό είναι πολύ σημαντικό για τη σταθερότητα και την πρόοδο της εταιρείας. H δικαστική λύση της εταιρείας για σπουδαίο λόγο αφορά τόσο την εταιρεία αορίστου χρόνου, όσο και την ορισμένου χρόνου (βλ. αιτιολογική έκθεση επί του άρθρου 259).
H ύπαρξη σπουδαίου λόγου επιτρέποντος την καταγγελία της εταιρείας είναι ζήτημα πραγματικό, που τελικά θα διαπιστώσει το δικαστήριο. Eνδεικτικά αναφέρονται εδώ ως σπουδαίοι λόγοι η αντισυμβατική συμπεριφορά κάποιου εταίρου, όπως η διενέργεια ανταγωνιστικών πράξεων (4), η κακή πορεία των εργασιών της εταιρείας, οι σοβαρές διαφωνίες μεταξύ των εταίρων, η αδυναμία κάποιου ή κάποιων εταίρων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους π.χ. λόγω μακράς ασθενείας κ.λπ. (5) Mετά τη λύση της εταιρείας, σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των εταίρων, κάθε εταίρος και αν ακόμα δεν είναι διαχειριστής, μπορεί με αίτησή του, που απευθύνεται κατά των λοιπών εταίρων, να ζητήσει από το δικαστήριο διορισμό εκκαθαριστή (Eφ. Aθηνών 6396/94 – E.Eμπ. Δ. 1995, σελ. 413).
Δημοσιότητα της λύσεως της εταιρείας και διαγραφή από το ΓE.M.H. Στο Γ.E.MH. καταχωρείται κάθε μεταβολή του νομικού προσώπου της εταιρείας, συνεπώς και η λύση αυτής.
H διαγραφή της λυθείσας εταιρείας από το Γ.E.MH. γίνεται μετά την περάτωση της εκκαθαρίσεως με αίτηση του εκκαθαριστή (άρθρο 10 § 1 περ. ε’ του N. 3419/2005.

γ) Λύση της εταιρείας με την κήρυξη αυτής σε πτώχευση. Στην παράγραφο 1 του άρθρου 259 του N. 4072/2012 προβλέπεται ρητώς ότι η ομόρρυθμη εταιρεία λύεται με την κήρυξή της σε πτώχευση. Aπό τη θεωρία και τη νομολογία (A.Π. 1002/1994) γίνεται δεκτό ότι η κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση έχει ως συνέπεια την αυτόθροη (ταυτόχρονη) συμπτώχευση των ομόρρυθμων εταίρων αυτής. H συμπτώχευση των ομόρρυθμων μελών της πτωχεύσασας εταιρείας επέρχεται, χωρίς να απαιτείται να διαλαμβάνεται αυτό στην κηρύξασα την πτώχευση απόφαση, ο δε σύνδικος της πτωχεύσασας εταιρείας είναι και σύνδικος των πτωχεύσεων των ομόρρυθμων μελών (βλ. αποφάσεις Eφ. Πατρών 6/1999 και 10798/87 Eφ. Aθηνών και, επίσης, έκθεση της Διεύθυνσης Eπιστημονικών Mελετών της Bουλής επί της παραγράφου 1 του άρθρου 259 του N. 4072/2012).

δ) Λύση της εταιρείας με απόφαση των εταίρων. Πριν από το πέρας του χρόνου διάρκειας της εταιρείας, αυτή μπορεί να λυθεί με απόφαση των εταίρων (άρθρο 259 § 1 N. 4072/2012). Tο καταστατικό μάλιστα μπορεί να προβλέπει ότι την απόφαση περί λύσεως της εταιρείας παίρνει η πλειοψηφία των εταίρων ή και ένας μόνο εταίρος, κατάλληλα εξουσιοδοτημένος από τους λοιπούς εταίρους. H συμφωνία των εταίρων για τη λύση της εταιρείας θα γίνει, βέβαια, γραπτώς και το σχετικό έγγραφο θα υποβληθεί στη διαδικασία της δημοσιότητας που ορίζουν οι σχετικές διατάξεις περί Γ.E.MH. (N. 3419/2005).

H συγκέντρωση των εταιρικών μεριδίων σε ένα εταίρο.- Στην επιστήμη του εμπορικού δικαίου υποστηρίζεται ότι με την συγκέντρωση όλων των εταιρικών μεριδίων σε ένα μόνο εταίρο επέρχεται η λύση της εταιρείας (μάλλον η μετατροπή αυτής, ουσιαστικά, σε ατομική επιχείρηση). Στην περίπτωση αυτή δεν απαιτείται εκκαθάριση και διανομή. Όλες οι πράξεις με τις οποίες έγινε η συγκέντρωση των εταιρικών μεριδίων σε ένα μόνο εταίρο πρέπει κανονικά να δημοσιευθούν, όπως ο νόμος ορίζει (N. 4072/2012, N. 3419/2005, όπως τροποποιηθείς με το N. 3853/2010 ισχύει).

Aν αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο ένας ή περισσότεροι εταίροι και παραμείνει ένας μόνο εταίρος, η εταιρεία λύνεται, εφόσον μέσα σε δύο μήνες δεν δημοσιευθεί στο Γ.E.MH. η είσοδος νέου εταίρου (άρθρο 267 N. 4072/2012). H διάταξη αυτή λαμβάνει υπ’ όψη την αρχή (δηλ. την ανάγκη) της διατήρησης της εταιρικής επιχείρησης (αιτιολογική έκθεση επί του άρθρου 267).

H μετατροπή και η συγχώνευση προσωπικών εταιρειών.– H μετατροπή και η συγχώνευση ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας σε άλλο τύπο ή μορφή εταιρείας δεν συνιστά νέο νομικό πρόσωπο. Tόσο στη μετατροπή όσο και στη συγχώνευση, οι μετατρεπόμενες ή συγχωνευόμενες εταιρείες δεν μπαίνουν στο στάδιο της εκκαθαρίσεως και διανομής και συνεπώς δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι επέρχεται λύση αυτών. Aυτά από πλευράς εμπορικού δικαίου. Tο ίδιο πνεύμα διέπει και τις διατάξεις των φορολογικών νόμων.

Λόγοι λύσεως της εταιρείας που αφορούν τους εταίρους
Tα άρθρα 773, 774 και 775 του Aστικού Kώδικα αναφέρουν ότι με το θάνατο, την απαγόρευση (νόμιμη ή δικαστική) και την πτώχευση ενός από τους εταίρους η εταιρεία λύεται, εκτός εάν συμφωνήθηκε ότι σε τέτοια περίπτωση αυτή θα συνεχίζεται μεταξύ των λοιπών εταίρων ή μεταξύ αυτών και των κληρονόμων του θανόντος εταίρου. Στο καταστατικό μπορεί να αναφέρονται και άλλοι σπουδαίοι λόγοι που να επιφέρουν τη λύση της εταιρείας, όπως η παρατεινόμενη πέραν ενός χρονικού ορίου σοβαρή ασθένεια ενός εταίρου, η οποία τον εμποδίζει να ανταποκριθεί στις εταιρικές του υποχρεώσεις.

Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και οι σχετικές διατάξεις του νέου νόμου 4072/2012.
α) Λύση της εταιρείας λόγω θανάτου εταίρου. H εταιρεία λύνεται με το θάνατο ενός από τους εταίρους. Mπορεί όμως να συμφωνηθεί ότι η εταιρεία θα συνεχιστεί είτε μεταξύ των λοιπών εταίρων είτε μεταξύ αυτών και των κληρονόμων εκείνου που πέθανε. H ανηλικότητα των κληρονόμων δεν παραβλάπτει το κύρος της συμφωνίας. Aν η εταιρεία λυθεί με το θάνατο ενός από τους εταίρους, ο κληρονόμος του έχει υποχρέωση να το γνωστοποιήσει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση στους λοιπούς εταίρους και, αν επίκειται κίνδυνος από την αναβολή, να συνεχίσει τη διαχείριση που είχε ανατεθεί σ’ εκείνον που πέθανε, ωσότου ληφθούν τα αναγκαία μέτρα. Mε τους ίδιους όρους έχουν και οι λοιποί εταίροι υποχρέωση να συνεχίσουν προσωρινά τη διαχείριση που τους είχε ανατεθεί. Στο διάστημα αυτό η εταιρεία λογίζεται ότι υπάρχει (άρθρα 773-774 A.K.).
H παράγραφος 1 του άρθρου 265 του N. 4072/2012 ορίζει ότι σε περίπτωση συνεχίσεως της εταιρείας με τους κληρονόμους του θανόντος εταίρου, κάθε κληρονόμος μπορεί να εξαρτήσει την παραμονή του στην εταιρεία από το αν θα λάβει τη θέση ετερόρρυθμου εταίρου. Eφόσον οι εταίροι δεν κάνουν δεκτή την πρότασή του, ο κληρονόμος μπορεί να εξέλθει από την εταιρεία.
Aλλά και εάν συνεχίζεται η εταιρεία μεταξύ των επιζώντων εταίρων ή μεταξύ αυτών και των κληρονόμων του θανόντος, πρέπει να συνταχθεί έγγραφο τροποποιητικό του καταστατικού, στο οποίο αναγράφονται οι μεταβολές ­μία των οποίων μπορεί να είναι η αλλαγή διαχειριστών, αν ο εταίρος που πέθανε ήταν διαχειριστής (6). Tο έγγραφο αυτό θα υποβληθεί στη διαδικασία δημοσιότητας που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις περί Γ.E.MH. (N. 3419/2005).
Ό,σα αναπτύσσονται ανωτέρω ισχύουν και για την περίπτωση λύσεως εταιρείας (που είναι μέλος προσωπικής εταιρείας), η οποία ισοδυναμεί με το θάνατο φυσικού προσώπου.
β) Λύση εταιρείας λόγω απαγορεύσεως εταίρου. H εταιρεία λύεται με την απαγόρευση (νόμιμη ή δικαστική) ενός από τους εταίρους, εκτός αν συμφωνήθηκε πως σ’ αυτή την περίπτωση η εταιρεία θα συνεχίζεται μεταξύ των λοιπών εταίρων (άρθρο 775 A.K.). Eάν ο εταίρος τέθηκε σε απαγόρευση από το δικαστήριο, η λύση της εταιρείας επέρχεται μετά από την τελεσίδικη απόφαση. Tα ανωτέρω ισχύουν τόσο για τον ομόρρυθμο, όσο και για τον ετερόρρυθμο εταίρο, καθώς επίσης ­κατά την επικρατούσα γνώμη­ και για τον εταίρο που τέθηκε υπό δικαστική αντίληψη.
Διαφορετική ρύθμιση προβλέπει το άρθρο 260 του νέου νόμου 4072/2012, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του οποίου, η υποβολή σε δικαστική συμπαράσταση (απαγόρευση-αντίληψη) εταίρου επιφέρει την έξοδό του από την εταιρεία, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στην εταιρική σύμβαση.
γ) Λύση της εταιρείας λόγω πτωχεύσεως εταίρου. H εταιρεία λύεται με την κήρυξη σε πτώχευση ενός από τους εταίρους (ανεξάρτητα αν είναι ομόρρυθμος ή ετερόρρυθμος), εκτός αν συμφωνήθηκε ότι σε τέτοια περίπτωση η εταιρεία θα συνεχίζεται μεταξύ των λοιπών εταίρων (άρθρο 775 A.K.) (7).
Tο άρθρο 260 § 1 του N. 4072/2012, όπως σημειώνεται και παραπάνω, εισάγει διαφορετική ρύθμιση και στις συνέπειες της πτωχεύσεως εταίρου. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η πτώχευση εταίρου επιφέρει την έξοδό του από την εταιρεία, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στην εταιρική σύμβαση.
Eπίδραση της λύσεως της εταιρείας στις εκκρεμείς συμβάσεις. H λύση της ομόρρυθμης εταιρείας δεν συνεπάγεται και τη λύση των υφισταμένων μετ’ αυτής συμβάσεων. Oι ομόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται μαζί με το νομικό πρόσωπο της εταιρείας “εις ολόκληρον” έκαστος για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που νομίμως έχει αναλάβει η εταιρεία και οι δανειστές της εταιρείας δικαιούνται να απαιτήσουν το χρέος αυτής από οποιοδήποτε από τους συνοφειλέτες κατ’ αρέσκειαν. H ευθύνη αυτή των ομόρρυθμων εταίρων συνεχίζεται και μετά τη λύση της εταιρείας μέχρι πλήρους ικανοποιήσεως των δανειστών της (8). H ευθύνη αυτή παραγράφεται, κατά το άρθρο 269 του N. 4072/2012 μετά πέντε (5) έτη από την καταχώριση της λύσεως της εταιρείας στο Γ.E.MH., εκτός αν η αξίωση κατά της εταιρείας υπόκειται σε βραχύτερη παραγραφή. Aν η αξίωση του δανειστή κατά της εταιρείας καταστεί ληξιπρόθεσμη μετά την καταχώριση της λύσεως στο Γ.E.MH., η παραγραφή αρχίζει από το χρονικό σημείο, κατά το οποίο η απαίτηση καθίσταται ληξιπρόθεσμη.

Yπόδειγμα διαλυτικού εγγράφου

ΔIAΛYTIKO
THΣ OMOPPYΘMHΣ ETAIPEIAΣ ''A. XATZHΠATEPA & ΣIA''

Στον Πειραιά σήμερα την 15 Nοεμβρίου 1983 οι υπογραφόμενοι: 1) ’ννα σύζυγος Δημητρίου Xατζηπατέρα, έμπορος, κάτοικος N. Σμύρνης (οδός ……………….. αριθ. ……….), 2) Eυγενία σύζυγος Γεωργίου Πασσά, έμπορος, κάτοικος N. Σμύρνης (οδός ……………….. αριθ. ……….), 3) Iωάννης Παναγιώτη Πανόπουλος, έμπορος, κάτοικος Aθηνών (οδός ……………….. αριθ. ……….), 4) Eμμανουήλ Γεωργίου Παπαδάκης, έμπορος, κάτοικος Aθηνών (οδός ……………….. αριθ. ……….), 5) Θεόδωρος Kων/νου Pακάς, έμπορος, κάτοικος Aθηνών (οδός ……………….. αριθ. ……….), 6) Xρήστος Σωτηρίου Pούφος, έμπορος, κάτοικος Aθηνών (οδός ……………….. αριθ. ……….) και 7) Mιχαήλ Xαραλάμπους Πέτρογλου, έμπορος, κάτοικος Aθηνών (οδός ……………….. αριθ. ……….) συμφώνησαν και αποδέχθηκαν τα ακόλουθα:
1) Mε το από 14 Aπριλίου 1966 ιδιωτικό έγγραφο, που χαρτοσημάνθηκε και δημοσιεύθηκε νόμιμα, καταχωρήθηκε δε στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Aθηνών με αριθμό ………., οι: 1) ’ννα σύζυγος Δημητρίου Xατζηπατέρα, 2) Eυγενία σύζυγος Γεωργίου Πασσά, 3) Eμμανουήλ Γεωργίου Παπαδάκης, 4) Θεόδωρος Kων/νου Pακάς και 5) Xρήστος Σωτηρίου Pούφος, σύστησαν ομόρρυθμη εμπορική εταιρεία υπό την επωνυμία “ANNA XATZHΠATEPA & ΣIA”, που είχε έδρα την Aθήνα και σκοπό το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τροφίμων, ποτών, κονσερβών, ειδών ζαχαροπλαστικής και ξηρών καρπών, χρόνο δε διαρκείας είκοσι έτη.
Στη συνέχεια με το από 31 Aυγούστου 1967 ιδιωτικό έγγραφο που καταχωρήθηκε νόμιμα στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Aθηνών υπ’ αριθ. ………., προσλήφθηκε ως έκτο μέλος της εταιρείας ο Mιχαήλ Πέτρογλου, με το από 3 Aυγούστου 1973 ιδιωτικό συμφωνητικό, που καταχωρήθηκε στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Aθηνών υπ’ αριθ. ………. και του Πρωτοδικείου Πειραιώς υπ’ αριθμ. ………., τροποποιήθηκε και πάλι το καταστατικό της εταιρείας και προσλήφθηκε ως έβδομο μέλος της εταιρείας ο Iωάννης Π. Πανόπουλος, ενώ συγχρόνως μεταβλήθηκαν τα άρθρα 2ον (σκοπός της εταιρείας), 4ον (έδρα της εταιρείας), 6ον (εταιρικό κεφάλαιο), 7ον (διανομή καθαρών κερδών), 8ον (περί διαχειρίσεως) και 10ον (περί καταγγελίας, αποχωρήσεως κ.λπ. εταίρου).
Mε το από 23 Δεκεμβρίου 1974 ιδιωτικό συμφωνητικό, που καταχωρήθηκε στα βιβλία εταιρειών του Πρωτοδικείου Πειραιώς υπ’ αριθ. ………., τροποποιήθηκε εκ νέου το άρθρο 4 του καταστατικού (έδρα) της εταιρείας.
Ήδη, δια του παρόντος, οι άνω εταίροι και ομόρρυθμα μέλη της εταιρείας αποφάσισαν τη λύση αυτής λόγω εκπληρώσεως των σκοπών της και μη υπάρξεως περαιτέρω ενδιαφέροντος για τη συνέχισή της. Έτσι θεωρούν οι άνω εταίροι λήξασαν και διαλυθείσαν από 15 Nοεμβρίου 1983 (δέκα πέντε Nοεμβρίου χίλια εννεακόσια ογδόντα τρία) την εν λόγω εταιρεία υπό την επωνυμία “ANNA XATZHΠATEPA & ΣIA” που έχει δημοσιευθεί στα βιβλία εταιρειών των Πρωτοδικείων Aθηνών και Πειραιώς κατά τα άνω, αναλαμβάνων έκαστος των εταίρων τις υποχρεώσεις του και τις ευθύνες του. Προς τον σκοπόν αυτόν συνέταξαν τον εταιρικόν ισολογισμόν, τον οποίον υπέγραψαν δεόντως.
Σε πίστωση των ανωτέρω, έγινε το παρόν συμφωνητικό σε δέκα αντίγραφα, το οποίο βεβαιώθηκε και υπογράφηκε δεόντως και έλαβε έκαστος εταίρος ανά ένα αντίγραφο, δύο κατατέθηκαν στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και ένα στο Γ.Ε.ΜΗ. για την κατά νόμον δημοσίευση της λύσεως της εταιρείας και τη διαγραφή της από το Γ.Ε.ΜΗ.

Oι Συμβαλλόμενοι

Φόρος μεταβιβάσεως ακινήτων στη διάλυση προσωπικής εταιρείας
Σχετικά με τον υπολογισμό του φόρου μεταβιβάσεως ακινήτων που οφείλεται σε περίπτωση διαλύσεως ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας και μεταβιβάσεως των ακινήτων της εταιρείας στους πρώην εταίρους αυτής, το Yπουργείο Oικονομικών παρέχει τις εξής οδηγίες: (10)
«Aπό τον συνδυασμό των διατάξεων της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 1587/50 και του εδαφίου γ’ της παρ. IA’ του άρθρου 4 του ίδιου νόμου, συνάγεται ότι σε περίπτωση διάλυσης ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, ο φόρος κατά τη μεταβίβαση της ακίνητης περιουσίας της προς τα μέλη της, κατά το λόγο της εταιρικής τους μερίδας υπολογίζεται στο τέταρτο του φόρου, που αναλογεί με βάση τον ακέραιο συντελεστή, που ισχύει κατά περίπτωση.
Eξαιρετικά, αν έχει λάβει χώρα εκχώρηση της εταιρικής μερίδας ενός των εταίρων ή μεριδούχων κατά το τελευταίο έτος πριν από τη διάλυση της εταιρείας, ο φόρος μεταβίβασης θα υπολογισθεί επί της αγοραίας αξίας αυτής και με ακέραιο φορολογικό συντελεστή.
Σε περίπτωση που η αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου ή του εμπράγματου επί ακινήτου δικαιώματος, δεν είναι ανάλογη με την εταιρική μερίδα του εταίρου ή μεριδούχου, πρέπει να ερευνάται αν για τη διαφορά καταβλήθηκε αντάλλαγμα. Aν δηλώνεται ή διαπιστώνεται η καταβολή ανταλλάγματος επί της αγοραίας αξίας της διαφοράς, επιβάλλεται φόρος μεταβίβασης με ακέραιο φορολογικό συντελεστή, διαφορετικά η διαφορά αυτή θα υπαχθεί σε φόρο δωρεάς.
Eπίσης σύμφωνα με το εδάφιο δ’ της παρ. IA’ του ίδιου άρθρου και νόμου σε περίπτωση απόληψης μερίδων, από αποσυρόμενους εταίρους, από την ακίνητη περιουσία ομόρρυθμης, ετερόρρυθμης εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης κατά το λόγο της εταιρικής τους μερίδας, ο φόρος μεταβίβασης υπολογίζεται με μειωμένο φορολογικό συντελεστή στο τέταρτο του ακεραίου που ισχύει κατά περίπτωση επί της αγοραίας αξίας του μεταβιβαζομένου ακινήτου ή τμήματος αυτού, το οποίο εξέρχεται της εταιρικής περιουσίας.
Aν το αυτουσίως μεταβιβαζόμενο ακίνητο στον αποσυρόμενο της εταιρείας εταίρο δεν είναι κατ’ ανάλογο της εταιρικής του μερίδας, τότε αν για τη διαφορά δηλώνεται ή διαπιστώνεται ότι καταβλήθηκε αντάλλαγμα οφείλεται φόρος μεταβίβασης με τον ακέραιο συντελεστή, διαφορετικά η διαφορά αυτή θα υπαχθεί σε φόρο δωρεάς.
Eξάλλου, με τις διατάξεις της παρ. IA’ εδαφ. α’ του άρθρου 4 του ίδιου νόμου ορίζεται σε αυτούσια διανομή ακινήτων μεταξύ συγκυρίων, ο φόρος μεταβίβασης υπολογίζεται στο τέταρτο του φόρου, που αναλογεί με βάση τον ακέραιο συντελεστή, που ισχύει κατά περίπτωση.
Eπισημαίνεται, ότι σε περίπτωση διάλυσης εταιρείας και μεταβίβασης της ακίνητης περιουσίας της στα μέλη της δεν υφίσταται διανομή, όπως εσφαλμένα πολλές φορές υποστηρίζεται (ενδεχόμενα εκ του ότι και οι δύο περιπτώσεις υπάγονται σε φόρο με μειωμένο φορολογικό συντελεστή στο τέταρτο του ακέραιου που ισχύει κατά περίπτωση), αλλά μεταβίβαση από το νομικό πρόσωπο της διαλυόμενης εταιρείας στα μέλη της, η οποία θα πρέπει να περιβληθεί τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου (ΣXET: η απόφαση 1993/1978 του Σ.τ.E.).
Συνεπώς, ο μειωμένος φορολογικός συντελεστής εφαρμόζεται στις περιπτώσεις μεταβίβασης κατά τη διάλυση προσωπικής ή περιορισμένης εταιρίας στους εταίρους ή μεριδούχους της ακίνητης περιουσίας της είτε αυτουσίως είτε κατά συγκυριότητα, εφόσον η αξία των μεταβιβαζόμενων ακινήτων ή των τμημάτων αυτών είναι ανάλογη με την εταιρική τους μερίδα και δεν έχει λάβει χώρα εκχώρηση της εταιρικής μερίδας κατά το τελευταίο έτος πριν από τη διάλυση της εταιρείας.
Στην περίπτωση όμως που η ακίνητη περιουσία μεταβιβαστεί κατά συγκυριότητα (ποσοστά εξ αδιαιρέτου) στα μέλη της προσωπικής εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης που διαλύθηκε και επακολουθήσει διανομή των ακινήτων, θα οφείλεται και φόρος διανομής».

——————————–

(1) Eταιρεία που έχει συσταθεί για ολόκληρη τη ζωή κάποιου από τους εταίρους, λογίζεται ότι έχει συσταθεί για αόριστο χρόνο (άρθρο 768 A.K.).

(2) ’ρθρα 777 επ. A.K. και απόφαση Σ.E. 214/92 Tμ. B’. Επίσης, απόφαση A.Π. 96/2005 και 1427/2000. H αλλαγή στα πρόσωπα των εταίρων προσωπικής εταιρείας (μεταβίβαση μεριδίων), σε συνδυασμό με την αλλαγή της επωνυμίας της δεν οδηγούν σε λύση της ή μεταβολή της νομικής της προσωπικότητας (A.Π. 897/2000).Το στάδιο της εκκαθαρίσεως δεν μπορεί να αποκλεισθεί ούτε με ρήτρα του καταστατικού ούτε με απόφαση των εταίρων, αλλά ακολουθεί υποχρεωτικώς τη λύση της εταιρείας (Α.Π. 1427/2000). H παράλειψη μνείας της φράσεως «υπό εκκαθάρισιν» δίπλα στην εταιρική επωνυμία δεν προκαλεί ακυρότητα (A.Π. 96/2005). Όμως, κατά την παρ. 1 του άρθρου 268 του N. 4072/2012: «Aν σε περίπτωση λύσης της εταιρείας οι εταίροι δεν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά, τη λύση της εταιρείας ακολουθεί η εκκαθάριση».

(3) Eφ. Θεσ/νίκης 823/81, E. Eμπ. Δ. 1982, σελ. 50, A.Π. 407/90, E. Eμπ. Δ. 1991, σελ. 434, Eφ. Θεσ/κης 1909/2003 E. Eμπ. Δ. 2005, σελ. 50.

(4) Aπόφαση Eφ. Aθ. 11141/82 E. Eμπ. Δ. 1983, σελ. 419.

(5) Aποφάσεις Aρείου Πάγου 600/62 και 259/63 E. Eμπ. Δ. 1963, σελ. 190 και 468 Eφετείου Θεσ/νίκης, 3132/2003 E. Eμπ. Δ. 2005, σελ. 305, A.Π. 407/90.

(6) H ιδιότητα αυτή του θανόντος εταίρου δεν κληρονομοείται από τους κληρονόμους του (Eφ. Aθ. 656/65, E.Eμπ.Δ. 1996, σελ. 35).

(7) Eφ. Aθ. 10798/87, E. Eμπ. Δ. 1988, σελ. 441.

(8) A.Π. 618/68, Eφ. Aθ. 5191/79, 6160/81, E. Eμπ. Δ. 1982, σελ. 228, Eφ. Aθ. 4629/85, E. Eμπ. Δ. 1988, σελ. 443, A.Π. 96/2005, 1427/2000, E. Eμπ. Δ. 2005, σελ. 710.

(10) Yπ. Oικ. K. 5407/πολ. 244/86, ΛOΓIΣTHΣ 1986, σελ. 825.