Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας

Το επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού μιας περιοχής αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη και την προσέλκυση επενδύσεων. Οι περιοχές με υψηλό ποσοστό πολιτών που έχουν ολοκληρώσει μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση διαθέτουν ένα πιο εξειδικευμένο και καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, το οποίο είναι ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των σύγχρονων αγορών εργασίας. Αυτό συμβάλλει στη δημιουργία ενός ευνοϊκού επενδυτικού κλίματος, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία της περιοχής. Ως εκ τούτου, η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού επιπέδου αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μακροπρόθεσμη οικονομική βιωσιμότητα και ανάπτυξη.

	Έως απόφοιτοι γυμνασίου (ΕΕ27)			Έως απόφοιτοι λυκείου (ΕΕ27)			Απόφοιτοι Μεταδευτεροβάθμιας
	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)
2011	30,5	30,5	30,6	47,1	48,3	45,8	22,4	23	23,6
2012	29,8	29,9	29,6	47	48,3	45,8	23,2	23,4	24,6
2013	28,8	29	28,6	47,2	48,6	45,8	24	23,8	25,6
2014	28,4	28,7	28,1	47,1	48,3	45,8	24,5	23	26
2015	27,9	28,3	27,4	47	48,4	45,6	25,2	23,4	26,90
2016	27,4	27,9	26,8	46,9	48,3	45,6	25,7	23,8	27,60
2017	26,9	27,5	26,2	46,8	48,2	45,4	26,4	24,3	28,40
2018	26,3	27,1	25,5	46,6	48	45,1	27,2	25	29,30
2019	25,7	26,5	24,8	46,3	47,7	45	28	25,7	30,20
2020	25,1	26,1	24,1	45,9	47,4	45,5	29	26,5	31,40
2021	25,10	26,20	24,0	45,20	46,60	43,80	29,70	27,10	32,20
Μεταβολή	-17,7%	-14,1%	-21,6%	-4,0%	-3,5%	-4,4%	32,6%	17,8%	36,4%

Πίνακας 1.  Εκπαιδευτικό επίπεδο πολιτών ΕΕ27 άνω των 25 ετών, με βάση το φύλο και το επίπεδο κύκλου σπουδών (EUROSTAT,2021)

Σε ό,τι αφορά το σύνολο των πολιτών άνω των 25 ετών των 27 κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2021 η πλειοψηφία (45,2%) είχε ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (λύκειο). Παράλληλα, το 25,1% των πολιτών είχε εκπαίδευση έως το γυμνάσιο, ενώ ένας σημαντικός αριθμός, περίπου 29,7%, είχε ολοκληρώσει τουλάχιστον ένα μεταδευτεροβάθμιο κύκλο σπουδών, όπως ΙΕΚ, πτυχίο ή μεταπτυχιακό. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης αυξήθηκε κατά 32,6% σε σχέση με το 2011, ενώ το ποσοστό των πολιτών με εκπαίδευση έως γυμνάσιο μειώθηκε κατά 17,7%. Το ποσοστό όσων έχουν ολοκληρώσει το λύκειο παραμένει διαχρονικά σχετικά σταθερό, με μικρές ετήσιες διακυμάνσεις.Αυτά τα στοιχεία δείχνουν μια γενική τάση προς ανώτερα επίπεδα εκπαίδευσης μεταξύ των πολιτών της ΕΕ, υποδηλώνοντας τη βελτίωση των εκπαιδευτικών επιπέδων και την αυξανόμενη ζήτηση για εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες στην αγορά εργασίας.

	Έως απόφοιτοι γυμνασίου (Ελλάδα)			Έως απόφοιτοι λυκείου (Ελλάδα)			Απόφοιτοι Μεταδευτεροβάθμιας και άνω (Ελλάδα)
	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)
2011	37.1	39.10	35.10	40.70	39.20	42.10	22.20	24.00	22.70
2012	35.9	37.70	34.10	41.30	40.10	42.40	22.90	24.30	23.50
2013	34.5	36.20	32.90	41.40	40.20	42.70	24.00	24.70	24.40
2014	33.10	34.70	31.60	42.20	41.30	43.20	24.60	24.00	25.20
2015	31.50	33.00	30.10	43.00	42.80	43.30	25.40	24.30	26.60
2016	30.00	31.40	28.70	43.50	43.90	43.10	26.40	24.70	28.20
2017	29.30	30.40	28.20	43.60	44.30	42.90	27.20	25.30	29.00
2018	28.70	29.50	27.90	43.60	44.30	43.00	27.70	26.10	29.20
2019	25.90	25.80	26.00	46.30	48.30	44.40	27.80	25.90	29.50
2020	24.30	24.20	24.40	47.20	49.10	45.30	28.50	26.60	30.30
2021	23.50	24.10	23.00	46.40	47.50	45.40	30.10	28.50	31.60
Μεταβολή	-36.7%	-38.4%	-34.5%	14.0%	21.2%	7.8%	35.6%	18.8%	39.2%

Πίνακας 2.Εκπαιδευτικό επίπεδο Ελλήνων πολιτών άνω των 15 ετών, με βάση το φύλο και το επίπεδο κύκλου σπουδών (EUROSTAT,2024)

Σύμφωνα με τα δεδομένα του πίνακα, η εκπαίδευση των πολιτών στην Ελλάδα παρουσιάζει σημαντικές αλλαγές από το 2011 έως το 2021. Το ποσοστό των πολιτών που έχουν ολοκληρώσει μόνο την εκπαίδευση έως το γυμνάσιο σημείωσε μείωση από 37,1% το 2011 σε 23,5% το 2021, με συνολική μείωση 36,7%. Η μείωση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στους άνδρες (-38,4%) και στις γυναίκες (-34,5%).

Αντίθετα, το ποσοστό των πολιτών που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το λύκειο αυξήθηκε κατά 14,6%, από 40,7% το 2011 σε 47,5% το 2021. Οι απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση, από 22,2% το 2011 σε 30,1% το 2021, με συνολική αύξηση 35,6%. Αυτή η αύξηση είναι πιο έντονη στις γυναίκες (+39,2%) σε σύγκριση με τους άνδρες (+18,8%), δείχνοντας μια αυξημένη τάση για ανώτερη εκπαίδευση στον γυναικείο πληθυσμό.

Αυτές οι αλλαγές υποδεικνύουν μια γενική βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου στην Ελλάδα, με μεγαλύτερη έμφαση στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και μείωση του ποσοστού ατόμων με μόνο βασική εκπαίδευση.

	Έως απόφοιτοι γυμνασίου (Στερεά Ελλάδα)			Έως απόφοιτοι λυκείου (Στερεά Ελλάδα)			Απόφοιτοι Μεταδευτεροβάθμιας και άνω (Στερεά Ελλάδα)
	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)	Σύνολο (%)	Άνδρες (%)	Γυναίκες (%)
2011	45.90	44.90	47.00	38.50	39.10	37.80	15.60	14.60	15.20
2012	44.50	45.20	43.80	40.20	38.80	41.60	15.30	14.40	14.60
2013	44.70	45.30	44.10	38.80	38.90	38.80	16.40	16.70	17.20
2014	42,,6	44.20	40.80	41.60	41.30	42.10	15.80	14.60	17.10
2015	42.20	44.30	40.10	40.90	41.30	40.30	16.90	14.40	19.60
2016	40.70	41.90	39.30	40.50	41.40	39.50	18.80	16.70	21.10
2017	39.80	41.30	38.30	39.50	39.90	39.10	20.70	18.80	22.60
2018	40.30	41.90	38.60	38.90	38.90	39.00	20.70	19.20	22.40
2019	34.70	33.10	36.50	44.60	47.80	41.20	20.60	19.10	22.30
2020	31.60	31.40	31.80	46.20	48.70	43.50	22.20	19.90	24.70
2021	32.80	32.00	33.60	45.40	47.40	43.20	21.90	20.70	23.20
Μεταβολή	-28.5%	-28.7%	-28.5%	17.9%	21.2%	14.3%	40.4%	41.8%	52.6%

Πίνακας 3. Εκπαιδευτικό επίπεδο πολιτών της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας άνω των 15 ετών, με βάση το φύλο και το επίπεδο κύκλου σπουδών (EUROSTAT, 2021)

Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, η εκπαιδευτική κατάσταση των πολιτών άνω των 25 ετών το 2021 παρουσιάζει διαφορετική εικόνα σε σχέση με άλλες περιοχές. Σύμφωνα με τα δεδομένα, η πλειοψηφία των πολιτών (47,5%) είχε ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (λύκειο). Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, υποδεικνύοντας μια ισχυρή προτίμηση για την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ταυτόχρονα, το 23,5% των πολιτών είχε ολοκληρώσει μόνο την υποχρεωτική εκπαίδευση (γυμνάσιο ή κατώτερο), ποσοστό που έχει μειωθεί κατά 28,5% σε σχέση με το 2011. Η μείωση αυτή είναι σημαντική, δείχνοντας μια βελτίωση στο εκπαιδευτικό επίπεδο της περιοχής. Παράλληλα, το ποσοστό των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης αυξήθηκε από 15,6% το 2011 σε 21,9% το 2021, με συνολική αύξηση 40,4%.

Παρατηρείται ότι, σε σύγκριση με τον εθνικό μέσο όρο, η Στερεά Ελλάδα έχει μεγαλύτερο ποσοστό αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και χαμηλότερο ποσοστό αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης. Ωστόσο, η αύξηση του αριθμού των ατόμων με ανώτατη εκπαίδευση είναι ενθαρρυντική και δείχνει βελτίωση σε σχέση με το παρελθόν. Η Στερεά Ελλάδα φαίνεται να έχει λιγότερα άτομα που έχουν ολοκληρώσει μόνο τη βασική εκπαίδευση, γεγονός που υποδηλώνει μια γενική άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της περιοχής.

Παρατηρούμε μια μείωση του ποσοστού των ατόμων που έχουν ολοκληρώσει μόνο το γυμνάσιο από το 2011 έως το 2021, τόσο στην ΕΕ27 όσο και στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η μείωση είναι αισθητή σε όλες τις περιοχές, με την ΕΕ27 να καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό το 2021.

Το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι ιδιαίτερα εμφανές, με τις γυναίκες να παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερα ποσοστά αποφοίτων μόνο από το γυμνάσιο σε σχέση με τους άνδρες τόσο το 2011 όσο και το 2021. Αυτά τα δεδομένα αναδεικνύουν τις προκλήσεις που παραμένουν στον τομέα της εκπαίδευσης και της ισότητας των φύλων σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 15-74 ετών που έχουν ολοκληρώσει έως και το Λύκειο παραμένει σχετικά σταθερό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ27) από το 2011 έως το 2021. Η αναλογία αυτή κυμαίνεται γύρω στο 45%, με μια ελαφρά πτώση τα τελευταία χρόνια, υποδεικνύοντας μια τάση για ολοκλήρωση υψηλότερων επιπέδων εκπαίδευσης. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των αποφοίτων Λυκείου είναι επίσης σχετικά σταθερό, αν και παρουσιάζει μια ελαφρά αύξηση, καταγράφοντας 48,5% το 2021. Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ακολουθεί παρόμοιο μοτίβο, αν και με λίγο χαμηλότερα ποσοστά σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο, φτάνοντας το 46,2% το 2021.

Όσον αφορά το φύλο,οι άνδρες στην ΕΕ27 έχουν ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό αποφοίτων Λυκείου σε σύγκριση με τις γυναίκες, με μια διαφορά περίπου 3 ποσοστιαίων μονάδων. Στην Ελλάδα, το χάσμα αυτό είναι λίγο μεγαλύτερο, με τους άνδρες να έχουν ποσοστό αποφοίτων Λυκείου 42,1% το 2021 σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν ποσοστό 39,1%. Στη Στερεά Ελλάδα, οι διαφορές είναι παρόμοιες, με τους άνδρες να σημειώνουν ποσοστό 39,1% και τις γυναίκες 37,8%.

Από το 2011 έως το 2021, παρατηρείται αύξηση στο ποσοστό του πληθυσμού με μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση στην ΕΕ27, με το ποσοστό να φτάνει το 29,7% το 2021. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, το ποσοστό των αποφοίτων μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκε, αγγίζοντας το 25,8%, με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας να καταγράφει μικρότερο ποσοστό, 15,7%. Η αύξηση αυτή δείχνει την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της εξειδίκευσης στον πληθυσμό, αντανακλώντας τη σημασία της εκπαίδευσης στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.

Οι άνδρες στην ΕΕ27 καταγράφουν αύξηση από 23% το 2011 σε 28% το 2021, ενώ οι γυναίκες σημειώνουν μεγαλύτερη αύξηση, φτάνοντας το 29,6%. Στην Ελλάδα, οι άνδρες παρουσιάζουν επίσης αύξηση, από 20,0% σε 24,0%, και οι γυναίκες από 22,7% σε 27,7%. Στη Στερεά Ελλάδα, η αύξηση είναι πιο περιορισμένη, με τους άνδρες να σημειώνουν αύξηση από 14,6% σε 18,0%, και τις γυναίκες από 15,2% σε 20,3%. Αυτές οι διαφορές υποδηλώνουν την υφιστάμενη ανισότητα στην πρόσβαση και ολοκλήρωση υψηλότερων εκπαιδευτικών επιπέδων, με τις γυναίκες να σημειώνουν σταθερά υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής σε μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση.