Η φορολόγηση για τη μεταβίβαση μετοχών ρυθμίζεται από τα άρθρα 42 και 43 ΚΦΕ (ν. 4172/2013, όπως ισχύει μετά τον ν. 4549/2018).
Συγκεκριμένα, κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης: (α) μετοχών σε εταιρεία μη εισηγμένη σε χρηματιστηριακή αγορά, (β) μετοχών ή άλλων κινητών αξιών μη εισηγμένων σε χρηματιστηριακή αγορά (εφόσον ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό τουλάχιστον 0,5% και εφόσον οι μεταβιβαζόμενες μετοχές έχουν αποκτηθεί από την 01.01.2009 και εξής), υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (άρ. 42 §1, περ. α΄ και β΄ ΚΦΕ).
Όπως ορίζεται ρητά, ως υπεραξία νοείται η διαφορά μεταξύ της τιμής κτήσης που κατέβαλε ο φορολογούμενος και της τιμής πώλησης που εισέπραξε (άρ. 42 §2 ΚΦΕ).
Περαιτέρω δε, ο νόμος προβαίνει σε καθορισμό του τρόπου υπολογισμού της τιμής κτήσης και πώλησης. Σημειώνεται, πάντως, πως εάν η τιμή κτήσης δεν μπορεί να προσδιορισθεί θεωρείται μηδενική.
Συγκεκριμένα:
(α) Σε περίπτωση που οι μεταβιβαζόμενοι τίτλοι είναι εισηγμένοι σε χρηματιστηριακή αγορά, η τιμή κτήσης και η τιμή πώλησης καθορίζονται από τα δικαιολογητικά έγγραφα συναλλαγών, τα οποία εκδίδει η χρηματιστηριακή εταιρεία ή το πιστωτικό ίδρυμα ή «οιοσδήποτε φορέας που διενεργεί συναλλαγές».
(β) Σε περίπτωση μεταβίβασης μη εισηγμένων τίτλων, η τιμή πώλησης προσδιορίζεται με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας που εκδίδει τους μεταβιβαζόμενους τίτλους κατά το χρόνο της μεταβίβασης ή το τίμημα «ή αγοραία αξία» που αναγράφεται στη σύμβαση μεταβίβασης, εφόσον αυτό είναι υψηλότερο.
(γ) Επιπλέον, προβλέπεται ότι ως τιμή κτήσης για τίτλους που έχουν αποκτηθεί λόγω κληρονομικής διαδοχής ή μεταβίβασης με χαριστική αιτία, λαμβάνεται η αξία βάσει της οποίας υπολογίστηκε ο φόρος κληρονομιάς, δωρεάς ή γονικής παροχής ή χορηγήθηκε απαλλαγή από αυτόν (άρ. 42 §4 ΚΦΕ).
Το εισόδημα που αποκτάται από υπεραξία μεταβίβασης μετοχών φορολογείται με συντελεστή 15% (άρ. 43 ΚΦΕ). Επί μεταβίβασης μετοχών λόγω γονικής παροχής, λόγω δωρεάς ή στο πλαίσιο κληρονομικής διαδοχής επιβάλλεται φόρος με βάση τις αντίστοιχες κλίμακες που ισχύουν κάθε φορά. Ειδικά επί γονικής παροχής υφίσταται αφορολόγητο 800.000€ (άρ. 44§1 in fine, ν. 2961/2001) για το σύνολο των με γονική παροχή μεταβιβαζομένων περιουσιακών στοιχείων ενώ όσον αφορά τη δωρεά και την κληρονομική διαδοχή βαρύνουσα σημασία έχει η αξία των μεταβιβαζομένων περιουσιακών στοιχείων καθώς και ο βαθμός συγγένειας μεταβιβάζοντος και αποκτώντος.
Οι μετοχές, ως περιουσιακό στοιχείο, ελεύθερα μεταβιβάζονται «εν ζωή» κατά πλήρη ή κατά ψιλή, μόνον, κυριότητα. Βάση της μεταβίβασης είναι δυνατό να αποτελέσει (συνηθέστερα) η πώληση, η γονική παροχή και η δωρεά. Θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, προσεκτικά να επιλέγεται η βέλτιστη, φορολογικά λύση. Οι μετοχές, όμως, μεταβιβάζονται και «αιτία θανάτου»-στο πλαίσιο δηλ. κληρονομικής διαδοχής. Προκειμένου να δικαιούται να ασκήσει τα δικαιώματά του έναντι της ΑΕ ο νέος ιδιοκτήτης είναι αναγκαίο να της παραδώσει τα νομιμοποιητικά του έγγραφα. Αναγκαίο, επίσης, να λάβει χώρα εγγραφή του στο βιβλίο μετόχων της εκδότριας ΑΕ. Οφείλουμε, κατά τούτο, να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά την κατοχή των αναγκαίων, νομιμοποιητικών, εγγράφων αλλά και την εγγραφή στο βιβλίο μετόχων. Να σημειωθεί, πάντως, ότι τα περί ελεύθερης μεταβίβασης των μετοχών ισχύουν όταν δεν υπάρχουν περιορισμοί στη μεταβίβαση μετοχών-όταν, δηλ., οι μετοχές δεν είναι δεσμευμένες. Περί αυτών, όμως, επόμενη αρθρογραφία μας.