Υπερεργασία
Η απασχόληση πέραν του συμβατικού και μέχρι του νομίμου εβδομαδιαίου ωραρίου θεωρείται ως υπερεργασία.
Νόμιμο ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται από διάταξη νόμου ή από διοικητική πράξη που εκδίδεται κατ’ εξουσιοδότηση νόμου και αποτελεί το ανώτατο όριο ημερήσιας ή εβδομαδιαίας εργασίας, ενώ συμβατικό ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται με συλλογικές συμβάσεις εργασίας, διαιτητικές αποφάσεις, κανονισμούς εργασίας ή ατομικές συμβάσεις εργασίας.
Το νόμιμο ωράριο καθορίστηκε σε οκτώ (8) ώρες ημερήσιας εργασίας και σε σαράντα οχτώ (48) ώρες εβδομαδιαίας εργασίας (Π.Δ.27.06/04.07.1932). Η Εθνική Γενική ΣΣΕ έτους 1984 καθιέρωσε εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας σαράντα (40) ωρών για όλους τους εργαζομένους της Χώρας, έναντι του νομίμου (48 ώρες εβδομαδιαίως). Με νεότερη διάταξη (αρθ. 55, Ν.4808/2021) καθιερώθηκε για όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους εργασίας και για όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, ως ωράριο πλήρους απασχόλησης οι σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαίως, οι οποίες δύνανται να κατανέμονται σε πενθήμερη ή εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία.
Ειδικότερα όταν εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εργασίας, υπερεργασία θεωρείται η απασχόληση πέραν των σαράντα (40) και έως σαράντα πέντε (45) ωρών εβδομαδιαίως, κατανεμημένη όμως σε μία (1) ώρα ημερησίως (ΕΓΣΣΕ 1975 και αρ. 58, Ν.4808/2021).
Αντίστοιχα όταν εφαρμόζεται εξαήμερη εργασία, υπερεργασία θεωρείται η απασχόληση πέραν των σαράντα (40) και έως σαράντα οκτώ (48) ωρών εβδομαδιαίως (αρθ. 58, Ν.4808/2021).
Η υπερεργασία απόκειται στην κρίση του εργοδότη και ο εργαζόμενος υποχρεούται στην παροχή της εφ’ όσον του ζητηθεί (ΕΓΣΣΕ 1975 και αρθ. 58, Ν. 4808/2021).
Οι ώρες υπερεργασίας αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά είκοσι τοις εκατό (20%) και δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης (αρθ. 58, Ν.4808/2021).
Δεν αποτελούν υπερεργασία οι τυχόν πραγματοποιηθείσες ώρες απασχόλησης κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας, όταν εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εργασίας.
Υπερωρία
Ως υπερωρία ή υπερωριακή απασχόληση ή υπερωριακή εργασία θεωρείται εκείνη η οποία παρέχεται πέραν του ανωτάτου νομίμου ωραρίου εργασίας.
Νόμιμο ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται από διάταξη νόμου ή από διοικητική πράξη που εκδίδεται κατ’ εξουσιοδότηση νόμου και αποτελεί το ανώτατο όριο ημερήσιας ή εβδομαδιαίας εργασίας. Το νόμιμο ωράριο καθορίστηκε σε οκτώ (8) ώρες ημερήσιας εργασίας και σε σαράντα οχτώ (48) ώρες εβδομαδιαίας εργασίας (Π.Δ.27.06/04.07.1932).
Ειδικότερα, ως υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου των εννέα (9) ωρών ημερησίως ή των σαράντα πέντε (45) ωρών την εβδομάδα, όταν εφαρμόζεται πενθήμερο σύστημα εργασίας (ΕΓΣΣΕ 1975 και αρθ. 58, Ν.4808/2021).
Αντίστοιχα, ως υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου των οκτώ (8) ωρών ημερησίως ή των σαράντα οκτώ (48) ωρών εβδομαδιαίως, όταν ακολουθείται το εξαήμερο σύστημα εργασίας (Π.Δ. 27.06/04.07.1932 και αρθ. 58, Ν.4808/2021).
Νόμιμη Υπερωρία
Η υπερωριακή απασχόληση θεωρείται νόμιμη εφόσον τηρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο διατυπώσεις και διαδικασίες:
- Ύπαρξη ορισμένων εκτάκτων αναγκών.
- Αναγγελία της υπερωρίας στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, το αργότερο πριν την έναρξη πραγματοποίησης της (αρθ. 36, Ν.4488/2017).
- Μη υπέρβαση του ανώτατου ορίου ωρών υπερωριακής απασχόλησης που καθορίζεται σε ημερήσια και σε ετήσια βάση.
Σύμφωνα με το άρθρο 58 του Ν.4808/2021, το ανώτατο όριο πραγματοποίησης υπερωριακής απασχόλησης, διαμορφώνεται σε εκατόν πενήντα (150) ώρες ετησίως και έως τρεις (3) ώρες ημερησίως για το σύνολο των εργαζομένων της χώρας. Για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας οφείλεται αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά σαράντα τοις εκατό (40%).
Τα ανωτέρω όρια υπερωριακής απασχόλησης τελούν υπό την επιφύλαξη τήρησης της διάταξης του άρθρου 6 του Π.Δ.88/1999, όπως ισχύει. Η εν λόγω διάταξη προβλέπει ότι ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των μισθωτών δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών, τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων της υπερεργασίας και της υπερωριακής απασχόλησης (Εγκ. 64597/03-09-2021).
Περαιτέρω, προβλέπεται ότι με αποφάσεις του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Εργασίας, δύναται να χορηγείται κατά περίπτωση άδεια υπερωριακής απασχόλησης των μισθωτών όλων των επιχειρήσεων και εργασιών, επιπλέον των επιτρεπόμενων ανώτατων ορίων υπερωριακής απασχόλησης ετησίως, σε περιπτώσεις επείγουσας φύσης εργασίας, η εκτέλεση της οποίας κρίνεται απόλυτα επιβεβλημένη και δεν επιδέχεται αναβολή. Για την κατά τα ανωτέρω υπερωριακή απασχόληση οφείλεται το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά εξήντα τοις εκατό (60%) (αρθ. 58, Ν.4808/2021).
Παράνομη Υπερωρία
Η μη τήρηση των προϋποθέσεων για πραγματοποίηση νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης, την καθιστά μη νόμιμη και χαρακτηρίζεται ως παράνομη υπερωρία. Για κάθε ώρα παράνομης υπερωρίας ο μισθωτός δικαιούται αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά εκατόν είκοσι τοις εκατό (120%) (αρθ. 58, Ν.4808/2021).
Εργασία κατά την Έκτη Ημέρα της Εβδομάδας (κατά παράβαση του πενθημέρου)
Η εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδας, κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά τριάντα τοις εκατό (30%) (αρθ. 8, Ν. 3846/2010). Οι ώρες απασχόλησης κατά την έκτη ημέρα επί πενθήμερου (εφόσον δεν υπερβαίνει τις 8 ώρες) δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης.
Την προσαύξηση αυτή δεν δικαιούνται οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις (αρθ. 8, Ν. 3846/2010).
