Νομοθετικό πλαίσιο: Εφαρμογή στη μεταβίβαση του εταιρικού μεριδίου στην Ι.Κ.Ε. έχει ο Ν. 4072/2012
Διαδικασία μεταβίβασης: Η μεταβίβαση του εταιρικού μεριδίου γίνεται με ιδιωτικό συμφωνητικό μεταβίβασης (συστατικός τύπος) (Ν. 4072/2012, άρθρο 84)
Εμφάνιση σε ιστοσελίδα: Για λόγους διαφάνειας, η μεταβίβαση πρέπει, με ευθύνη του διαχειριστή, να εμφανίζεται στην ιστοσελίδα της εταιρίας (άρθρο 47 παρ.2 του Ν. 4072/2012)
Προϋποθέσεις μεταβίβασης: Τα εταιρικά μερίδια της Ι.Κ.Ε. είναι ελευθέρως μεταβιβαστά, τόσο εν ζωή όσο και αιτία θανάτου (Ν. 4072/2012, άρθρο 83 παρ. 1)
Εξαιρέσεις από την αρχή της ελεύθερης μεταβίβασης:
- Δεν επιτρέπεται (άλλως επέρχεται ακυρότητα – 174 ΑΚ) η μεταβίβαση των μεριδίων που αντιστοιχούν σε (μη πλήρως καταβληθείσες) εξωκεφαλαιακές ή εγγυητικές εισφορές, εκτός αν ο εταίρος εξαγοράσει προηγουμένως τις σχετικές υποχρεώσεις του σύμφωνα με το άρθρο 82 ν. 4072/2012 (οπότε τα μερίδιά του θα μετατραπούν σε μερίδια κεφαλαιακής εισφοράς)
- Η παροχή εργασίας (στις εξωκεφαλαιακές εισφορές) ή η έκθεση σε ευθύνη (στις εγγυητικές) είναι στενά συνδεδεμένη με το πρόσωπο του εταίρου ή/ και τη φερεγγυότητα του και δεν κρίνεται ορθό η σχετική υποχρέωση να μεταβιβάζεται κατά βούληση (όπως δεν θα ήταν σκόπιμο και να διαχωρισθεί η υποχρέωση από την εταιρική ιδιότητα) o Επιπλέον, η μεταβίβαση τέτοιων μεριδίων θα προσέκρουε στο αδιαίρετο της παροχής του εταίρου. Πράγματι, ο αριθμός των μεριδίων προκύπτει από την αποτίμηση της εξωκεφαλαιακής και της εγγυητικής εισφοράς (άρθρο 76 παρ. 3 του ν. 4072/2012) και δημιουργεί μια ενότητα, που χωρίς να επηρεάζει την ατομικότητα κάθε μεριδίου, ωστόσο αντιστοιχεί αδιαίρετα στο σύνολο της εισφοράς. Η μεταβίβαση ορισμένων μόνο μεριδίων θα διασπούσε την ενότητα αυτή και θα κινδύνευε π.χ. για ένα μέρος της εργασίας υπόχρεος να είναι ο αρχικός εταίρος και για το υπόλοιπο ο εταίρος που αποκτά μέρος των μεριδίων. Αν οι υποχρεώσεις από τέτοια μερίδια εκπληρωθούν πλήρως, τα μερίδια αυτά γίνονται ελευθέρως μεταβιβαστά
- Το καταστατικό (το αρχικό ή μετά από τροποποίηση που απαιτεί συμφωνία των εταίρων) μπορεί να καταστήσει τα μερίδια «δεσμευμένα»
- Επιτρέπεται γενικά ο αποκλεισμός ή ο περιορισμός της μεταβίβασης των μεριδίων εν ζωή, χωρίς να εξειδικεύεται σε τι μπορεί να συνίστανται οι περιορισμοί αυτοί. Κατά συνέπεια, θα είναι επιτρεπτοί κάθε είδους περιορισμοί (έγκριση των λοιπών εταίρων) ή προαπαιτούμενα για τη μεταβίβαση (π.χ. αδυναμία μεταβίβασης μέχρις ότου ο εταίρος γίνει 35 ετών)
- Είναι επίσης επιτρεπτό το δικαίωμα προτίμησης των λοιπών εταίρων σε περίπτωση πρόθεσης μεταβίβασης (right of first refusal), καθώς και το δικαίωμα της εταιρίας να υποδείξει αυτή τον αποκτώντα
- Στη δεύτερη περίπτωση, η εξαγορά γίνεται αντί πλήρους τιμήματος που προσδιορίζεται από το δικαστήριο, εκτός αν τα μέρη συμφωνούν ή το καταστατικό προβλέπει ήδη τον τρόπο προσδιορισμού του (άρθρο 84 παρ. 2 του Ν. 4072/2012)
Μεταβίβαση δεσμευμένων μεριδίων χωρίς τις προϋποθέσεις που διαγράφει το καταστατικό θα πρέπει να θεωρηθεί σχετικώς (υπέρ της εταιρίας) άκυρη
Επέλευση εννόμων αποτελεσμάτων
- Έναντι της εταιρίας και των λοιπών εταίρων
- Έναντι της εταιρίας και των λοιπών εταίρων η μεταβίβαση επάγεται αποτελέσματα από τη γνωστοποίησή της στην εταιρία
- Η γνωστοποίηση είναι έγγραφη
- υπογράφεται από τον μεταβιβάζοντα και τον αποκτώντα
- Το κείμενο της γνωστοποίησης μπορεί να ενσωματώνεται στο έγγραφο της ίδιας της μεταβίβασης
- Η κοινοποίηση της γνωστοποίησης στην εταιρία μπορεί να γίνει με τους συνήθεις τρόπους αλλά και με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email)
Μόλις λάβει τη γνωστοποίηση, ο διαχειριστής οφείλει να προβεί σε σχετική καταχώριση στο βιβλίο εταίρων, με την προϋπόθεση βέβαια ότι έχουν τηρηθεί οι προϋποθέσεις για τη μεταβίβαση, όπως ορίζονται στο νόμο και στο καταστατικό
• Έναντι τρίτων
Έναντι των τρίτων η μεταβίβαση επάγεται αποτελέσματα («θεωρείται ότι έγινε») από την καταχώριση στο βιβλίο των εταίρων.
Σημείωση στο τυχόν έγγραφο που έχει χορηγηθεί στον εταίρο (άρθρο 75 παρ.1 εδάφιο 3 του Ν. 4072/2012) δεν απαιτείται Δικαίωμα προαίρεσης
(άρθρο 86 του ν. 4072/2012) Είναι δυνατή και η υπόσχεση μεταβίβασης (προσύμφωνο), αλλά και η συμφωνία των εταίρων μεταξύ τους ή με τρίτους περί παροχής δικαιώματος προαίρεσης, υπό προϋποθέσεις ή χωρίς, αγοράς ή πώλησης μεριδίων με μονομερή δήλωσή του.
- Η σχετική συμφωνία (περί παροχής δικαιώματος προαίρεσης) καταγράφεται στο Βιβλίο Εταίρων
- Εφόσον ο διαχειριστής βεβαιωθεί ότι το δικαίωμα προαίρεσης έχει ασκηθεί, και πληρούνται και οι λοιπές προϋποθέσεις, οφείλει να εγγράψει αμελλητί στο βιβλίο τη μεταβολή του δικαιούχου
- Παραβίαση της ανωτέρω συμφωνίας συνεπάγεται ακυρότητα της διάθεσης
Αναλογικά εφαρμοζόμενη η διάταξη μπορεί να εκτείνεται σε κάθε απόκτηση ή μεταβίβαση μεριδίων υπό αίρεση (π.χ. εάν η εταιρία δεν λάβει μια απαιτούμενη άδεια, αν αποφασισθεί αύξηση κεφαλαίου, αν κάποιος εταίρος αποβιώσει κλπ.)
Είναι νόμιμες και οι ρήτρες υποχρέωσης (drag along) ή δικαιώματος (tag along) της μειοψηφίας να πωλήσει τα μερίδιά της μαζί με την πλειοψηφία. Τέτοιες συμφωνίες μπορούν να περιληφθούν και στο ίδιο καταστατικό
