Του Γιώργου Δαλιάνη*, με τη συνεργασία του Παναγιώτη Παπασταύρου**
*O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.
**Ο κος Παναγιώτης Παπασταύρου είναι Partner της Artion A.E.
Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Φορολογία εισοδήματος
Α) Περίπτωση μεταβίβασης με επαχθή αιτία (πώληση) της ατομικής επιχείρησης
Το ποσό (τίμημα) της πώλησης των εμπορευμάτων μείον το κόστος απόκτησης (κόστος πωληθέντων), αυτού που αναγράφεται στα βιβλία του πωλητή θεωρείται καθαρά κέρδος και φορολογείται με τις ισχύουσες διατάξεις φορολογίας του εισοδήματος ατομικών επιχειρήσεων. Επίσης, φορολογητέο εισόδημα αποτελεί και η διαφορά μεταξύ της αξίας πώλησης των παγίων και της αναπόσβεστης αξίας αυτών.
Το όφελος (κέρδος) που θα προκύψει από την πώληση των άυλων περιουσιακών στοιχείων θα φορολογηθεί ως υπεραξία κεφαλαίου με ποσοστό 15% σύμφωνα με το άρθρο 42 του ν. 4172/2013.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σταθούμε στις ειδικές περιπτώσεις που η πωλήτρια επιχείρηση τηρώντας απλογραφικά βιβλία και ως απαλλασσόμενη από την υποχρέωση τήρησης βιβλίου απογραφής (π.χ. παντοπωλείο, φαρμακείο κ.λπ.) δεν έχει μεταφερόμενο υπόλοιπο απογραφής και σε περίπτωση πώλησης της επιχείρησης για τα εμπορεύματα προηγούμενης ή προηγούμενων χρήσεων, για τα οποία έχει ήδη φορολογηθεί, θα φορολογηθεί στο ακέραιο εκ νέου.
Αυτή η στρέβλωση, όμως, καθίσταται ιδιαιτέρως επιβαρυντική έως και επαχθής στις περιπτώσεις όπου οι ελεγκτικές αρχές προβούν σε έλεγχο στην επιχείρηση με εφαρμογή του άρθρου 28 του ν. 4172/2013 χρησιμοποιώντας συγκριτικά στοιχεία της αγοράς και προσδιορίσουν το αποτέλεσμα εξωλογιστικά μη αναγνωρίζοντας το λογιστικό αποτέλεσμα. Τότε στην περίπτωση που η ατομική επιχείρηση εκκαθαριστεί μέσω πώλησης ή δωρεάς, θα προκύψει διπλή φορολόγηση του εισοδήματος, του ΦΠΑ ή χαρτοσήμου ή φόρου δωρεάς.
Προς κατανόηση παραθέτουμε ένα παράδειγμα:
Ένα μίνι μάρκετ (παντοπωλείο) τηρεί απλογραφικά βιβλία και δεν έχει υποχρέωση απογραφής σύμφωνα με τη νομοθεσία. Κατά την φορολογία εισοδήματος ως κόστος πωληθέντων θεωρούνται οι ετήσιες αγορές των εμπορευμάτων οι οποίες μπορεί να έχουν γίνει ακόμη και την τελευταία ημέρα της χρήσης (31/12).
Με την υπαγωγή στον έλεγχο η φορολογική αρχή σε πολλές περιπτώσεις αναίτια προβαίνει σε χρήση του άρθρου 28 του ν. 4172/2013 και με συγκριτικά στοιχεία προσδιορίζει εξωλογιστικά τα αποτελέσματα, δηλαδή δεν αναγνωρίζει ότι κάποιες από τις αγορές θα πωληθούν στις επόμενες χρήσεις και επιβαρύνει με ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος την επιχείρηση η οποία εάν πωληθεί την επόμενη χρήση θα υποχρεωθεί να φορολογηθεί δύο φορές για το ίδιο εισόδημα.
Έστω ότι επιχείρηση μίνι μάρκετ έχει κύκλο εργασιών (ετήσιο τζίρο) 1.000.000 και οι αγορές της χρήσης ανήλθαν στις 950.000 από τις οποίες 50.000 αγοράσθηκαν τις τελευταίες ημέρες του έτους, τα έξοδα ανήλθαν στις 100.000 ευρώ και το τελικό αποτέλεσμα είναι ζημιογόνο κατά 50.000 ευρώ (1.000.000 – 950.000 – 100.000), έτσι το μικτό κέρδος επί κόστους διαμορφώνεται στο 5,26%. Παρότι οι αγορές των τελευταίων ημερών δεν πωλήθηκαν λόγω της ειδικής φορολόγησης και διαμορφώθηκε μικρό ποσοστό κέρδους (5,26%), κατά τον έλεγχο αμφισβητείται το ποσοστό μικτού κέρδους που δηλώνει η επιχείρηση, προσδιορίζεται από τον έλεγχο με συγκριτικά στοιχεία το μικτό κέρδος στο 10% και προσαυξάνονται τα έσοδα κατά 45.000 ευρώ, ενώ ο έλεγχος δεν λαμβάνει υπόψιν του ότι τις τελευταίες ημέρες του έτους έγιναν αγορές 50.000 ευρώ εμπορευμάτων που πουλήθηκαν στην επόμενη χρήση, δηλαδή δεν υπήρξε φοροαποφυγή, αλλά απλά μετατέθηκε η φορολόγηση στο επόμενο έτος. Στην περίπτωση που η επιχείρηση πωληθεί το επόμενο έτος είναι αυταπόδεικτο ότι δεν μπορεί να κάνει χρήση αυτού του κόστους και θα υπάρξει διπλή φορολόγηση.
Από πλευράς του αγοραστή
Το τίμημα της αγοράς εμπορευμάτων και των παγίων δεν αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων κατά την υποβολή της ετήσιας φορολογικής δήλωσης, εάν όμως ελεγχθεί και εφαρμοστούν οι νέες διατάξεις ελέγχου με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου θα κληθεί να αποδείξει την ύπαρξη των κεφαλαίων και εάν είναι δωρεά χρημάτων από οικείους θα πρέπει να αποδεικνύεται με έγγραφα που έχουν βέβαια χρονολογία.
Β) Σε περίπτωση δωρεάς (γονικής παροχής)
Εφαρμόζονται οι διατάξεις φορολογίας του ν. 2961/2001 και ο δωρητής δεν φορολογείται για τα εμπορεύματα τα οποία δωρίζει, διότι η αξία έχει υπαχθεί σε φόρο δωρεάς, όμως κανονικά θα αναγραφεί στα βιβλία και όπως προείπαμε θα είναι αφορολόγητο το ποσό.
Επίσης, για το δωρεολήπτη δεν υπάρχει ζήτημα απόδειξης κατοχής των εμπορευμάτων και των λοιπών περιουσιακών στοιχείων και για την αναγραφή στα βιβλία θα χρησιμοποιηθεί το έντυπο της γονικής παροχής.
