Τζ. Πάνου
Δημοσιεύτηκε στην κυριακάτικη εφημερίδα Καθημερινή στις 29/1/2023
H φορολογική μας νομοθεσία, συνάδοντας με τις αντίστοιχες ρυθμίσεις των περισσότερων κρατών μελών της ΕΕ, απαλλάσσει τις Ελληνικές εταιρείες από τον φόρο υπεραξίας κατά τη μεταβίβαση τίτλων συμμετοχής (μετοχών, εταιρικών μεριδίων, κλπ).
Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις (άρθρο 48Α ΚΦΕ) απαλλάσσεται από τον φόρο εισοδήματος η υπεραξία που αποκτά νομικό πρόσωπο, κάτοικος Ελλάδος από την μεταβίβαση συμμετοχών σε ελληνικές και κοινοτικές εταιρείες, εφόσον:
α) Το νομικό πρόσωπο, του οποίου οι τίτλοι μεταβιβάζονται, περιλαμβάνεται στους νομικούς τύπους που απαριθμούνται στην Οδηγία 2011/96/Ε.Ε., είναι φορολογικός κάτοικος κράτους-μέλους της Ε.Ε. και υπόκειται κανονικά σε εταιρικό φόρο εισοδήματος .
β) Η συμμετοχή του μεταβιβάζοντος νομικού προσώπου είναι μεγαλύτερη από 10% και
γ) Η συμμετοχή έχει διακρατηθεί για τουλάχιστον 24 μήνες.
Οι ως άνω προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται σωρευτικά κατά το χρόνο που λαμβάνει χώρα η μεταβίβαση τίτλων. Αφετηρία υπολογισμού του χρόνου διακράτησης του ελάχιστου ποσοστού συμμετοχής 10% είναι η ημερομηνία απόκτησής του. Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση μετασχηματισμού, με τον οποίο επέρχεται οιονεί καθολική διαδοχή της μετασχηματιζόμενης εταιρείας, δεν επηρεάζεται η αφετηρία του χρόνου διακράτησης, όπως είχε τεθεί για τη μετασχηματιζόμενη εταιρεία.
Ως μεταβίβαση τίτλων νοείται κάθε πράξη μεταβίβασης τίτλων, όπως είναι η πώληση, η εισφορά τίτλων για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας, η ανταλλαγή τίτλων, η μεταβίβαση τίτλων στο πλαίσιο μείωσης κεφαλαίου Α.Ε. και διανομής μερίσματος.
Μορφές νομικών προσώπων
Τα νομικά πρόσωπα, των οποίων οι τίτλοι μεταβιβάζονται, μπορεί να είναι ημεδαπά ή αλλοδαπά εντός Ε.Ε. και περαιτέρω προκειμένου για νομικά πρόσωπα ημεδαπής, αυτά μπορεί να είναι, Α.Ε. και Ε.Π.Ε. αλλά και οι Ι.Κ.Ε και οι προσωπικές εταιρείες. Ομοίως το μεταβιβάζον νομικό πρόσωπο πρέπει να είναι ημεδαπό νομικό πρόσωπο, με τη μορφή Α.Ε., Ε.Π.Ε, Ι.Κ.Ε. ή προσωπικής εταιρείας.
Λοιπές νομικές οντότητες που δεν έχουν τη μορφή του νομικού προσώπου (π.χ. κοινοπραξίες και συνεταιρισμοί), δεν εμπίπτουν στις εν λόγω διατάξεις και συνεπώς η υπεραξία που αποκτούν οι συμμετέχοντες σ’ αυτά από τη μεταβίβαση των τίτλων τους δεν απαλλάσσεται της φορολογίας εισοδήματος.
Χειρισμός υπεραξίας
Το ποσό της υπεραξίας που προκύπτει από τη μεταβίβαση συμμετοχών και το οποίο απαλλάσσεται της φορολογίας εισοδήματος, εφόσον αποκτάται από νομικά πρόσωπα που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, εμφανίζεται σε ειδικό λογαριασμό αποθεματικού. Για τα λοιπά νομικά πρόσωπα που τηρούν απλογραφικά βιβλία, το απαλλασσόμενο ποσό αφαιρείται από τα καθαρά κέρδη για τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών τους, χωρίς να εμφανίζεται σε λογαριασμό αποθεματικού.
Το ανωτέρω αποθεματικό δεν υπάγεται σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, ούτε κατά τη διανομή ή κεφαλαιοποίηση του. Ωστόσο, σε περίπτωση διανομής του υπόκειται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 5% (με την επιφύλαξη των διατάξεων περί ενδοομιλικών μερισμάτων και των σχετικών διατάξεων των Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας), καθώς εμπίπτει στην έννοια των μερισμάτων (διανεμομένων κερδών).
Κάθε είδους δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί και συνδέονται με τους μεταβιβαζόμενους τίτλους, όπως, π.χ. συμβολαιογραφικά έξοδα, φόροι, αμοιβές τρίτων, κλπ., καθώς και τυχόν χρηματοοικονομικά έξοδα (τόκοι δανείων για την απόκτηση των συμμετοχών), κλπ., δεν εκπίπτουν στο σύνολό τους, δεδομένου ότι και το σχετικό έσοδο από την μεταβίβασή τους είναι αφορολόγητο.
Ζημία από μεταβίβαση τίτλων
Τέλος, διευκρινίζεται ότι για την αναγνώριση τυχόν ζημίας που μπορεί να προκύψει από τη μεταβίβαση τίτλων συμμετοχής, πρέπει η μεταβίβαση των τίτλων να έχει λάβει χώρα από την 1.1.2020 έως την 31.12.2024 και περαιτέρω οι μεταβιβαζόμενοι τίτλοι να υφίστανται αλλά και να έχουν αποτιμηθεί στα βιβλία της επιχείρησης την 31η Δεκεμβρίου 2019. Εάν οι ζημίες κατά τον χρόνο οριστικοποίησης είναι μικρότερες από τις ζημίες που αποτιμήθηκαν, αναγνωρίζεται το μικρότερο ποσό. Εάν οι οριστικές ζημίες είναι μεγαλύτερες, αναγνωρίζεται μόνο το ποσό που αποτιμήθηκε.
