Συνεντεύξεις

Το νέο Στρατηγικό Πλαίσιο Απλοποίησης της Αδειοδότησης των Επιχειρήσεων

ΥΠ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Συνέντευξη Τύπου:
"Νέο Στρατηγικό Πλαίσιο Απλοποίησης της Αδειοδότησης των Επιχειρήσεων", 4/9/2013

Εισήγηση του Υπουργού Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας, κ. Κωστή Χατζηδάκη

Κυρίες και Κύριοι,

Αυτονόητος στόχος της κυβέρνησης είναι να υπάρξουν νέες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις ώστε να αντιμετωπίσουμε την ανεργία που κλονίζει τα θεμέλια της κοινωνίας μας.

Στην προσπάθεια αυτή, ένα βασικό πρόβλημα αποτελούν οι ατέλειωτες άδειες και οι αμέτρητοι έλεγχοι για την ίδρυση και λειτουργία μιας επιχείρησης.

Κάποιος, βέβαια, θα αντιτείνει:
"όλες αυτές οι διαδικασίες υπάρχουν για να προστατευθεί το δημόσιο συμφέρον, π.χ. το περιβάλλον, η ασφάλεια, η δημόσια υγεία".

Ναι, αυτό ισχύει θεωρητικώς.

Πρακτικώς, ωστόσο, η πολυπλοκότητα των διαδικασιών, συχνά έχει ως συνέπεια είτε να μη γίνονται επενδύσεις είτε αρκετοί να εφαρμόζουν τους νόμους κατά το δοκούν.

Έτσι όμως, ούτε ανάπτυξη έχουμε ούτε αποτελεσματική προστασία του δημοσίου συμφέροντος.

Ασφαλώς, βήματα έγιναν και στο παρελθόν.

Θετική ήταν π.χ. η απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Ν.4014/2011) που εναρμονίζει το ελληνικό πλαίσιο με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό, καθώς και ο νόμος 3982/2011 για την αδειοδότηση της βιομηχανίας.

Καθώς το δικό μας Υπουργείο αφορά ο δεύτερος νόμος (ο 3982/2011), εμείς έχουμε ήδη εκδώσει το σύνολο της δευτερογενούς νομοθεσίας, τις υπουργικές αποφάσεις κλπ για την αδειοδότηση της βιομηχανίας.

Ο πίνακας που παρουσιάζουμε σήμερα το αποδεικνύει (ΠΙΝΑΚΑΣ 1).

Ωστόσο, υπάρχει και ένας δεύτερος πίνακας -που αμέσως παρουσιάζω- ο οποίος δείχνει πως παρά την απλοποίηση του συστήματος, η κατάσταση παραμένει περίπλοκη. (ΠΙΝΑΚΑΣ 2).

Γι' αυτό προχωρούμε σε ριζοσπαστικές αλλαγές, που για πρώτη φορά θα αντιμετωπίσουν συνολικά το ζήτημα των αδειοδοτήσεων.

Η προσπάθεια γίνεται στο πλαίσιο της στενής μας συνεργασίας, με έναν από τους πλέον αξιόπιστους και εξειδικευμένους διεθνείς οργανισμούς, την Παγκόσμια Τράπεζα.

Έχει συντελεσθεί ήδη σημαντική προετοιμασία.

-Με πόρους από το ΕΣΠΑ, εκπονήθηκε από το Παρατηρητήριο Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος μια πολύ χρήσιμη μελέτη -780 σελίδων!- όπου αναλύονται τα σχετικά προβλήματα.

Και μόνον ότι είναι 780 σελίδες, αποδεικνύει πόσο μπερδεμένα είναι τα πράγματα.

-Έχουμε επίσης στη διάθεσή μας, μιαν έκθεση του Boston Consulting Group που και αυτή συνοψίζει τις δυσχέρειες.

-Και φυσικά, η Επιτροπή Εργασίας του Υπουργείου Ανάπτυξης για την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, που συστήσαμε, προχώρησε στην αξιολόγηση και την ανάλυση, των αναφορών που κατέθεσαν οι φορείς της αγοράς και οι επιχειρήσεις.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, εξακολουθούν να καταγράφονται μεγάλα προβλήματα:

1. Η γραφειοκρατία. Στην έκθεση του BCG, αναφέρεται ως ο κυριότερος λόγος αποτροπής για τις ξένες επενδύσεις στη χώρα μας. Και στη σημερινή έκθεση του World Economic Forum, αναδεικνύεται ως ο δεύτερος πιο προβληματικός παράγοντας για την επιχειρηματικότητα, πίσω μόνον από την πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

2. Η πολύπλοκη νομοθεσία. Υπάρχουν 47 σχετικοί νόμοι, 11 Προεδρικά Διατάγματα, 19 Υπουργικές Αποφάσεις, 14 Βασιλικά, Υγειονομικά & Πολεοδομικά Διατάγματα και 115 ρυθμίσεις γενικού ενδιαφέροντος.

3. Η διαφθορά, η οποία προκύπτει και λόγω της υποχρεωτικής επαφής με πολλές αρμόδιες διοικητικές αρχές

4. Η περιορισμένη χρήση της καινοτομίας και νέων τεχνολογιών στο δημόσιο

5. Το αποσπασματικά μεταβαλλόμενο πλαίσιο αδειοδότησης, διότι σε αντίθεση με τη συνολική αναθεώρηση που σχεδιάζουμε, οι αλλαγές στο παρελθόν, είχαν περιπτωσιολογικό χαρακτήρα

Όλα αυτά, μεταφράζονται σε χρονικές καθυστερήσεις, σε σημαντικό διοικητικό κόστος ιδίως για τις ΜμΕ.

-Για παράδειγμα: μία νέα βιομηχανία θα έπρεπε να λαμβάνει άδεια έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (κατηγορίας Α2) σε 82 μέρες.

Ωστόσο, παρά το ότι αυτό αυτός ήταν ο στόχος του νόμου, λόγω των περίπλοκων διαδρομών που απαιτούνται ακόμη και σήμερα, χρειάζονται τελικά 368 ημέρες, όπως καταγράφεται στην έκθεση του Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος.

Άρα, περισσότερος από τον τετραπλάσιο χρόνο που κανονικά προβλέπεται!

-Και από την άλλη πλευρά:

Όπως σημειώνεται στις μελέτες, υπάρχει ζήτημα και με το "κόστος ευκαιρίας".
Δηλαδή -μεταξύ άλλων- με το πόσο μειώνεται το κέρδος που θα μπορούσε άμεσα να αποφέρει μια νέα επένδυση, εξαιτίας του ρυθμιστικού πλαισίου.

Το κόστος ευκαιρίας καταγράφεται ως πολύ υψηλό π.χ. εκεί όπου μία επένδυση σε βιομηχανική δραστηριότητα τροφίμων, ύψους 2,5 εκ. ευρώ, που θεωρητικώς -σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο- θα έπρεπε να έχει κόστος ευκαιρίας 37.500 ευρώ, τελικά, λόγω των καθυστερήσεων, επιβαρύνεται, με 63.500 ευρώ.

Δηλαδή, το κόστος είναι σχεδόν διπλάσιο του προβλεπομένου!

Αυτό το πράγμα με τη γραφειοκρατία, δεν πάει άλλο!

Και σας διαβεβαιώ: δεν έχουμε μόνο τα στοιχεία και τις μελέτες.

Έχουμε κυρίως τη βούληση να έρθουν τα πάνω-κάτω στις αδειοδοτήσεις.

Και θα έρθουν- τελείωσε!

Δεν αυτοσχεδιάζουμε ούτε επιχειρούμε να ανακαλύψουμε τον τροχό.

Θέλουμε να αξιοποιήσουμε τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.

Με αυτή τη βάση, σήμερα παρουσιάζουμε τη στρατηγική μας, το Σχέδιο Μεταρρύθμισης για τις αδειοδοτήσεις και τους ελέγχους.

Και θα συνεργαστούμε για να το κάνουμε πράξη, με όλα τα συναρμόδια Υπουργεία.

Ιδιαίτερα μάλιστα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος με το οποίο συναντηθήκαμε πριν από λίγες ημέρες και βρισκόμαστε στο ίδιο μήκος κύματος.

Πιο συγκεκριμένα, λοιπόν, το Σχέδιο Μεταρρύθμισης αφορά το μέρος εκείνο των διαδικασιών, το οποίο συνδέεται πιο στενά με τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μας.

Αφορά κάθε τύπο άδειας όπως:
· Άδειες Εγκατάστασης
· Άδειες Λειτουργίας
· Ίδρυση Επιχειρήσεων
· Περιβαλλοντικές Άδειες
· Ειδικές άδειες κ.α.

Και αναφέρεται σε ένα μεγάλο εύρος κλάδων, π.χ.:

· Βιομηχανικές Δραστηριότητες
· Εξορυκτικές Δραστηριότητες
· Υδατοκαλλιέργειες
· Λιμενικά Έργα
· Συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών
· Επιχειρηματικά Πάρκα
Από εκεί και πέρα: εκτός από τους κλάδους που αναφέρθηκαν, θα υπάρχει αρκετή ευελιξία, ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν και άλλες, πιο ειδικές κατηγορίες δραστηριοτήτων.
Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα ενιαίο και ξεκάθαρο πλαίσιο που θα εξασφαλίζει:
-χαμηλό κόστος, ταχύτητα και ασφάλεια δικαίου χωρίς δυσανάλογα εμπόδια για τις επιχειρήσεις και με ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τις επενδύσεις σταθερό και αντίστοιχο με τα διεθνή πρότυπα που αναγνωρίζουν οι επενδυτές
-διαφάνεια, για να περιορίσουμε τη διαφθορά, μειώνοντας τα σημεία επαφής κρατικού μηχανισμού- διοικούμενου
-και δημοσιονομικό όφελος, για να μπορέσουν υπάλληλοι που είναι σήμερα επιφορτισμένοι με άδειες και ελέγχους, να απασχοληθούν σε τομείς με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία για την κοινωνία και την οικονομία
Η Στρατηγική μας κάνει τέσσερις τομές:
· σύστημα "δήλωσης συμμόρφωσης"
· όχι έλεγχοι εκ των προτέρων αλλά έλεγχοι κατά τη λειτουργία
· έλεγχος των επιχειρήσεων από πιστοποιημένους φορείς
· κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης

Εξηγώ, λοιπόν:

· Πρώτον, εισάγουμε ένα καινοτόμο σύστημα "δήλωσης συμμόρφωσης" των επιχειρήσεων

Απομακρυνόμαστε από το ισχύον πλαίσιο , όπου η επιχείρηση κάνει μια αίτηση και περιμένει πότε το Δημόσιο θα την ελέγξει και θα εκδώσει την άδεια.

Περνάμε σε ένα νέο σύστημα, όπου δηλώνεται άμεσα και τεκμαίρεται η συμμόρφωση μιας επιχείρησης με τις γενικές προδιαγραφές που θέτει ο νόμος.

Χρησιμοποιούνται τρία εργαλεία:

1. η αυτοσυμμόρφωση, όπου η ίδια η επιχείρηση δηλώνει με ανάληψη της σχετική ευθύνης πως έχει ήδη συμμορφωθεί και φέρει το βάρος της απόδειξης (π.χ. υπεύθυνη δήλωση)

Διότι "αυτοσυμμόρφωση", μπορεί και σήμερα να υπάρχει, αλλά το ζητούμενο δεν είναι να υποβάλλει κανείς μια υπεύθυνη δήλωση, όπου όμως εξακολουθούν να απαιτούνται ένα σωρό συνημμένα πιστοποιητικά! ]

2. η πιστοποίηση τρίτου, δηλαδή το outsourcing της διαδικασίας, όπως γίνεται π.χ. στην έκδοση πολεοδομικών αδειών, με τα πιστοποιητικά που εκδίδουν οι μηχανικοί και

3. η αξιοποίηση εργαλείων της αγοράς. Για παράδειγμα, προσκομίζοντας ασφαλιστήριο συμβόλαιο, θα συνάγεται πως οι εταιρίες που υποχρεωτικώς ασφαλίζουν μιαν εγκατάσταση, έχουν εξετάσει εκ των προτέρων αν τηρήθηκαν οι προδιαγραφές

Ανάλογα με την κρισιμότητα του θέματος που αφορά στο δημόσιο συμφέρον, θα επιλέγεται ένα εκ των τριών εργαλείων.

Ενδεχομένως να υπάρχουν συνταγματικοί ή άλλοι περιορισμοί, σε σχέση με την εφαρμογή αυτού του συστήματος.
Βούληση του Υπουργείου Ανάπτυξης, είναι πάντως, να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα τρία εργαλεία -την αυτοσυμμόρφωση, την πιστοποίηση τρίτου και τις μεθόδους της αγοράς- στο μέγιστο δυνατό βαθμό.

Και μόνον ως εξαίρεση να εφαρμόζονται άλλες τυχόν διαδικασίες.

Το επόμενο διάστημα, θα κάνουμε διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους, ώστε να βρούμε τις καταλληλότερες λύσεις.
· Δεύτερη τομή: μεταθέτουμε τους ελέγχους από το στάδιο παροχής της άδειας στο στάδιο λειτουργίας της εκάστοτε δραστηριότητας

Ο έλεγχος θα είναι σε δειγματοληπτική βάση, πιο ουσιαστικός και πιο αποτελεσματικός.
Διότι, δεν θα εξετάζονται χαρτιά πριν ξεκινήσει μια επιχείρηση, αλλά εγκαταστάσεις εν λειτουργία.

Όπως ήδη συμβαίνει με επιτυχία, στις αδειοδοτήσεις χαμηλής όχλησης στη βιομηχανία.
Σημασία δεν έχει π.χ. το πόσο θόρυβο παράγει ένα μηχάνημα τυπικώς, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, αλλά το πόσο θόρυβο πράγματι παράγει στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Αυτό σημαίνει πως μετράει το αποτέλεσμα: δίνουμε ευελιξία στις επιχειρήσεις και αφήνουμε περιθώρια για την εισαγωγή καινοτομιών στη λειτουργία τους.

Με τον έλεγχο εν λειτουργία, επίσης, η επιχείρηση θα τηρεί αδιαλείπτως τις προδιαγραφές και τα πρότυπα του νόμου, αφού θα μπορεί να ελεγχθεί ανά πάσα στιγμή.

Εξυπακούεται πως μεγάλο μέρος της μεταρρύθμισης, αφορά την αποσαφήνιση των προδιαγραφών και προτύπων που θέτει ο νόμος για την εκάστοτε δραστηριότητα, με βάση τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.

· Τρίτη τομή: οι έλεγχοι θα διεξάγονται από πιστοποιημένους φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, με βάση συγκεκριμένα πρότυπα προδιαγραφών, οργάνωσης και λειτουργίας.

Δηλαδή, οutsourcing θα υπάρχει στις αδειοδοτήσεις αλλά και σε μέρη των ελέγχων.

Για να γίνει, όμως, αυτό, οι φορείς θα πρέπει να έχουν τα προσόντα και να είναι πιστοποιημένοι.

Διότι δεν θέλουμε να καταργήσουμε το σύστημα ελέγχων φυσικά, αλλά αντίθετα να το απλουστεύσουμε, και να το εκλογικεύσουμε.

Για να γίνει αντιληπτό:

Πάρτε για παράδειγμα το τι συμβαίνει με τα ιδιωτικά ΚΤΕΟ.

Το κράτος δεν ελέγχει ξεχωριστά το κάθε αυτοκίνητο, αλλά πιστοποιεί τον φορέα του ελέγχου.

Γι' αυτό δημιουργούμε ένα σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο, ώστε να υπάρχουν και να λειτουργούν με κατάλληλο τρόπο, όλοι εκείνοι οι φορείς, ιδιωτικοί (π.χ. μηχανικοί, λογιστές κλπ.) ή δημόσιοι (π.χ. ΟΤΑ), που θα έχουν αυτές τις αρμοδιότητες.

Και στο εξής, η κεντρική διοίκηση, αντί να ελέγχει κάθε επιχείρηση ξεχωριστά, θα ελέγχει τους ελεγκτές των επιχειρήσεων, το σύνολο της διαδικασίας.

· Τέταρτη τομή: εγκαθιδρύουμε ένα κεντρικό, ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης της αδειοδοτικής και ελεγκτικής διαδικασίας

Το σύστημα το οποίο θα έχει την μορφή ενός portal , στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, είτε για την εύρεση πληροφορίας είτε για να διεκπεραιώσουν μέρη της αδειοδοτικής διαδικασίας.

Η αρχειοθέτηση των στοιχείων κάθε επένδυσης θα γίνεται ηλεκτρονικά και θα υπάρχει εξ αποστάσεως πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο.

Με την ιχνηλάτηση δε της κάθε περίπτωσης θα μπορούμε πλέον να βλέπουμε που λειτουργεί καλά το σύστημα και που όχι, ώστε να επεμβαίνουμε και να το βελτιώσουμε.
Και στόχος μας είναι με το νέο σύστημα, η αδειοδότηση σε πολλές δραστηριότητες, να ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά και αυθημερόν.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

Αυτές είναι λοιπόν, οι τέσσερις βασικές τομές:
· σύστημα "δήλωσης συμμόρφωσης"
· όχι έλεγχοι εκ των προτέρων αλλά έλεγχοι κατά τη λειτουργία
· έλεγχος των επιχειρήσεων από πιστοποιημένους φορείς
· κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης

Ασφαλώς, προκειμένου να πετύχει το σχέδιο αυτό, θα βασιστεί σε ένα ισχυρό σύστημα ελέγχου και σε σαφείς, αυστηρές ποινές για όσους δεν τηρούν τις προδιαγραφές.

Δεν έχουμε λόγο να χαριστούμε σε κανέναν παραβάτη.

Στόχος μας είναι να έχουμε ένα αυστηρό πλαίσιο.

Αυτό που δεν θέλουμε, όμως, είναι τους γραφειοκρατικούς ζουρλομανδύες που δεν μας επιτρέπουν να πετύχουμε τους στόχους μας για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα.

Επομένως, λοιπόν:

Όπως βλέπετε, έχει ήδη γίνει σοβαρή δουλειά υποδομής με τις μελέτες.

Από εκεί και πέρα, η Παγκόσμια Τράπεζα με την οποία συνεργαζόμαστε, θα παρουσιάσει ειδική έκθεση με τις διαδικασίες αδειοδότησης που πρέπει να συγχωνευθούν ή να καταργηθούν, με βάση τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, μέσα στο Οκτώβριο.

Από πλευράς μας, θα κινηθούμε σύμφωνα με τις τέσσερις αρχές που ανακοινώσαμε, οι οποίες αποτελούν το πλαίσιο για την επικείμενη διαβούλευση.

Και είμαστε σε συνεργασία με όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και τους φορείς, ώστε, ο κύριος κορμός των μεταρρυθμίσεων να είναι έτοιμος προς ψήφιση, μέχρι το τέλος του 2013

Κυρίες και Κύριοι,

Πρόκειται για ένα δύσκολο και φιλόδοξο έργο, αλλά πρέπει να ολοκληρωθεί γρήγορα .

Όχι μονάχα διότι αποτελεί μνημονιακή μας υποχρέωση, αλλά διότι έπρεπε να έχει γίνει εδώ και δεκαετίες.

Ασφαλώς γνωρίζουμε πως το Σχέδιο αυτό -όπως και πολλές άλλες πρωτοβουλίες μας- μπορεί να συναντήσει αντιδράσεις.

Ξέρουμε πως πολλοί -οπαδοί του κρατισμού και της στασιμότητας- θα αντιδράσουν γιατί ενδυναμώνουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία και δημιουργούμε νέες ευκαιρίες και νέες θέσεις εργασίας.

Ξέρουμε πως πολλοί θα αντιδράσουν γιατί θα στερηθούν τη γραφειοκρατική εξουσία και -γιατί να το κρύψουμε;- έσοδα από τη διαφθορά.

Όμως, είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε τις διαθρωτικές αλλαγές με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.
Διότι είναι θεμελιώδες στοιχείο για τη δημιουργία μια καινούριας οικονομίας, πιο ανταγωνιστικής, πιο εξωστρεφούς, φιλικότερης στις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα.

Μονάχα έτσι, άλλωστε, θα μπούμε στο δρόμο της ανάκαμψης και της ανάπτυξης.

Μονάχα έτσι θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της ανεργίας και ιδίως των νέων.

Είμαστε αποφασισμένοι να κερδίσουμε αυτή τη μάχη.

Και η επιτυχία δεν θα είναι απλώς μια νίκη της κυβέρνησης, θα είναι μια νίκη για την Ελλάδα.